„Pan Tadeusz” - arcydzieło kina niemego

Pierwsza ekranizacja „Pana Tadeusza” wędruje pod polskie strzechy. Widzowie TVP Kultura obejrzą ją w sobotę 4 czerwca o godz. 20.30.

Aktualizacja: 03.06.2016 16:45 Publikacja: 03.06.2016 16:38

Film został zrealizowany w 1928 roku przez Ryszarda Ordyńskiego i podobnie jak interpretacja „Pana Tadeusza” dokonana przez Andrzeja Wajdę w 1999 roku – była w swej epoce – superprodukcją.

Niemej wersji „Pana Tadeusza” Polacy nie znali przez dziesięciolecia, ale film zaginął w czasie II wojny światowej, kiedy został ponoć wywieziony z kraju. W latach 50. XX wieku odnaleziono trwające 42 minuty fragmenty jednej z kopii. W 2006 roku we Wrocławiu odzyskano kolejne, dzięki czemu udało się zrekonstruować około 120 minut. Oryginalna, pełna wersja trwała ponad trzy godziny. Nie wszystkie fragmenty ponadto udało się odtworzyć.

Ostatecznie „Pan Tadeusz”, którego zobaczą telewidzowie, ma 100 minut. Jedną scena została pozostawiona w stanie oryginalnym, czyli bez cyfrowej rekonstrukcji. Film wzbogacono o muzykę skomponowaną przez Tadeusza Woźniaka. Całość kompozytor oparł na chwytliwym motywie, który często powtarza, ale pobrzmiewają też echa Mazurka Dąbrowskiego, piosenki o starym niedźwiedziu czy dawnych tańców dworskich. Muzyka towarzyszy obrazowi, choć nie pełni roli jedynie ilustracyjnej.

Film Ryszarda Ordyńskiego, wybitnego polskiego reżysera, który pod koniec lat 20. wrócił do Polski po okresie pracy w Stanach Zjednoczonych, jest jedną z największych produkcji dwudziestolecia międzywojennego, a zarazem pierwszą filmową wersją epopei narodowej Adama Mickiewicza. Autorzy filmu, wybitni pisarze: Andrzej Strug i Ferdynand Goetel, wraz z reżyserem postanowili przenieść na ekran żywe obrazy w stylu rysunków Michała Elwiro Andriollego, autora 60 ilustracji do „Pana Tadeusza”. Fragmenty poematu przykrojono do napisów na ekranie.

Uroczysta, warszawska premiera filmu odbyła się 9 listopada 1928 roku, w 10. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Udział w niej wzięli najwyżsi dostojnicy państwowi: prezydent Ignacy Mościcki z małżonką, marszałek Józef Piłsudski z rodziną, członkowie Rady Ministrów oraz korpusu dyplomatycznego. Słowo wstępne wygłosił pisarz Juliusz Kaden-Bandrowski.

W filmie wystąpiły gwiazdy polskiego ekranu: Stanisław Knake-Zawadzki, Helena Sulima, Mariusz Maszyński, Stefan Jaracz, który wcielił się w postać Napoleona czy Jerzy Leszczyński (Stanisław August Poniatowski). Sam reżyser Ryszard Ordyński zagrał oficera armii gen. Dąbrowskiego.

Film został zrealizowany w 1928 roku przez Ryszarda Ordyńskiego i podobnie jak interpretacja „Pana Tadeusza” dokonana przez Andrzeja Wajdę w 1999 roku – była w swej epoce – superprodukcją.

Niemej wersji „Pana Tadeusza” Polacy nie znali przez dziesięciolecia, ale film zaginął w czasie II wojny światowej, kiedy został ponoć wywieziony z kraju. W latach 50. XX wieku odnaleziono trwające 42 minuty fragmenty jednej z kopii. W 2006 roku we Wrocławiu odzyskano kolejne, dzięki czemu udało się zrekonstruować około 120 minut. Oryginalna, pełna wersja trwała ponad trzy godziny. Nie wszystkie fragmenty ponadto udało się odtworzyć.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Film
Cannes 2024: To oni wybiorą laureata Złotej Palmy
Film
Daria ze Śląska wystąpi na Gali Zamknięcia Mastercard OFF CAMERA 2024
Film
#Dzień 4 – Pora się rozruszać
Film
Prawda wyjdzie na jaw. Kryminały na Mastercard OFF CAMERA
Film
Media: Gerard Depardieu zatrzymany przez policję ws. napaści na tle seksualnym
Materiał Promocyjny
Wsparcie dla beneficjentów dotacji unijnych, w tym środków z KPO