Starsza, chora osoba, która nie wymaga leczenia w szpitalu, ale ciągłej opieki i pielęgnacji, powinna trafić do zakładu opiekuńczo-leczniczego. Dotyczy to głównie pacjentów leżących.
ZOL finansowane są z budżetu Narodowego Funduszu Zdrowia. Pacjent pokrywa tylko koszty wyżywienia i zakwaterowania. Miesięczną opłatę ustala się w wysokości odpowiadającej 250 proc. najniższej emerytury, z tym że opłata nie może być wyższa niż kwota odpowiadająca 70 proc. miesięcznego dochodu pacjenta. Rodzina nie dopłaca już nic.
Placówka zapewnia pacjentowi nieodpłatnie: badania diagnostyczne, leki, zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne: wózki, kule, laski oraz pieluchomajtki, pieluchy anatomiczne.
Rodziny nie mogą być zobowiązywane do przynoszenia pieluch, opłacania transportu na konsultacje, np. do poradni specjalistycznych, czy do opłacania wizyt u specjalistów. Każdy chory, który spełnia kryteria przyjęcia do zakładu, powinien być przyjęty bez względu na wysokość emerytury, zgodnie z prowadzoną przez zakład kolejką oczekujących. Czas oczekiwania na miejsce jest bardzo różny w poszczególnych placówkach i województwach. Informacje o zakładach opiekuńczo-leczniczych można znaleźć na stronach Narodowego Funduszu Zdrowia www.nfz.gov.pl.
Wśród zakładów opiekuńczo-leczniczych są specjalistyczne placówki, np. dla pacjentów wentylowanych mechanicznie, chorych psychicznie czy z chorobą Alzheimera.