Do zadań własnych gminy należy m.in. zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty w zakresie lokalnego transportu zbiorowego (art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym, dalej u.s.g.). Gmina może realizować te zadania przez utworzenie własnej jednostki organizacyjnej bądź przez zawarcie umowy z podmiotem zewnętrznym (art. 9 ust. 1 u.s.g.).
Ceny maksymalne
Na podstawie art. 50a ust. 1 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym (dalej u.t.z.) rada gminy może (nie musi) ustalać ceny za usługi przewozowe w publicznym transporcie zbiorowym, w zakresie zadań o charakterze użyteczności publicznej w gminnych przewozach pasażerskich. Przyjęte przez nią ceny mają charakter cen maksymalnych (art. 50b u.t.z.). Przepis ten umożliwia zatem radzie określenie maksymalnych cen biletów w transporcie lokalnym. W razie skorzystania przez radę z tego uprawnienia, ceny maksymalne wiążą wszystkie podmioty świadczące usługi, o których mowa w art. 50a ust. 1 u.t.z., na terenie danej gminy. Taka uchwała jest aktem prawa miejscowego (por. np. rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Śląskiego z 27 stycznia 2017 r., znak NPII.4131.1.39. 2017, Dz.Urz. woj. śląsk. z 2017 r. poz. 627).
Przykład:
W uchwale nr V/57/15 Rady Miejskiej w Trzebnicy z 30 marca 2015 r. (Dz.Urz. woj. dolno. z 2015 r. poz. 1696 ze zm.) ustalono ceny maksymalne za usługi przewozowe w lokalnym transporcie zbiorowym na terenie tej gminy. Przyjęto m.in., że ceny biletów jednorazowych na terenie miasta Trzebnica (1 pętla) nie mogą przekraczać 1 zł, a ceny biletów jednorazowych poza strefę miasta Trzebnica nie mogą przekraczać: na odległość do 5 km – 3 zł, od 5 do 10 km – 4 zł, od 10 do 15 km – 5 zł, a od 15 do 20 km – 6 zł. Zasadą jest, że każda gmina jest organizatorem komunikacji lokalnej na swoim obszarze. Gminy mogą jednak przyjąć inne rozwiązanie, tworząc związek międzygminny czy zawierając stosowne porozumienie. W porozumieniu międzygminnym z 7 września 2017 r. (Dz.Urz. woj. dolno. z 2017 r. poz. 3859) w sprawie przejęcia przez gminę Legnica od gminy Kunice zadania z zakresu lokalnego transportu zbiorowego ustalono powierzenie gminie Legnica organizacji transportu na określonych w tym porozumieniu liniach komunikacyjnych łączących gminę Legnica z niektórymi miejscowościami gminy Kunice (np. relacji pętla Dworzec PKP Legnica - Prochowice (Mierzowice) i odwrotnie). Przyjęto, że na tych liniach obowiązują bilety: jednoprzejazdowe, okresowe 30-dniowe imienne oraz zintegrowane Legnica, zgodnie z taryfą przewozową obowiązującą w gminie Legnica.
Uprawnienia do ulg
Ulgi dotyczące przejazdów przewidziano np. w ustawach:
- z 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (tekst jedn. DzU z 2012 r. poz. 1138 ze zm.),