Składki ZUS za delegowanych za granicę wzrosną

Zmiana przepisów dotyczących podstawy wymiaru składek za osoby wysłane do pracy za granicę zamiast zmniejszyć obciążenia, w większości przypadków spowoduje ich wzrost.

Publikacja: 01.09.2016 02:00

Składki ZUS za delegowanych za granicę wzrosną

Foto: 123RF

Jesienią wejdą w życie znowelizowane przepisy rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 2236; dalej: rozporządzenie) dotyczące oskładkowania osób delegowanych za granicę. Zmiana miała dostosować aktualne przepisy do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 28 października 2015 r. (SK 9/14), który częściowo stwierdził ich niekonstytucyjność. Tymczasem w większości przypadków doprowadzi ona do podwyższenia obciążeń składkowych.

Zaproponowane w rozporządzeniu zmiany miały stanowić dostosowanie przepisów dotyczących obliczania podstawy wymiaru składek za pracowników delegowanych – konkretnie § 2 ust. 1 pkt 16 – do przywołanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego przy jednoczesnym zachowaniu celu tej regulacji.

Reguła bez zmian

Proponowany przepis nie zmodyfikuje generalnej zasady, która pozwala na odliczenie osobom zarabiającym więcej niż prognozowane przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy (w 2016 r.– 4055 zł) równowartości diet, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony przychód nie może być niższy od tej kwoty. Jeżeli zatem pracownik zarobi np. 6000 zł, a po odjęciu równowartości diet za każdy dzień pobytu za granicą wynagrodzenie będzie niższe od przeciętnego, wówczas postawę wymiaru składek społecznych trzeba będzie podwyższyć do 4055 zł.

Problem pojawi się, gdy pracownik lub zleceniobiorca będzie wykonywał pracę albo świadczył usługi za granicą jedynie przez część miesiąca.

Dotąd proporcjonalnie

Dotychczas przyjmuje się, że jeśli pracownik lub zleceniobiorca wykonuje zadania za granicą przez część miesiąca kalendarzowego, to zastosowanie ma art. 18 ust. 9 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Przewiduje on możliwość proporcjonalnego zmniejszenia podstawy wymiaru składek przez:

- podzielenie tej podstawy przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i

- pomnożenie wyniku przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom.

W konsekwencji jeśli przychód delegowanego obliczony proporcjonalnie i pomniejszony o równowartość diet z tytułu oddelegowania do pracy za granicą okazał się wyższy niż proporcjonalna część prognozowanej przeciętnej płacy, podstawę składek stanowi tak ustalony przychód. Jeśli więc pracownik np. w maju 2016 r. przebywał za granicą przez 20 dni (1 – 20 maja), to kwotę najniższej podstawy wymiaru składek (w tym wypadku będzie to prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej) należy podzielić przez liczbę dni miesiąca (31 dni dla maja) i pomnożyć przez liczbę dni oddelegowania (tu – 20 dni). Dopiero po takim ustaleniu wysokości postawy wymiaru składek sprawdza się obecnie, czy faktycznie osiągnięty przez pracownika przychód był wyższy czy niższy od proporcjonalnie wyliczonej podstawy wymiaru składek.

Furtka z innej strony

Sąd Najwyższy, a następnie Trybunał Konstytucyjny, zakwestionowały praktykę ZUS polegającą na sztucznym zawyżaniu podstawy składek przez podwyższanie jej do przeciętnego wynagrodzenia, mimo że faktycznie współpracownik osiągnął niższy przychód. Prawidłowe jej naliczanie powinno bowiem następować w oparciu o wskazane wyżej zasady i wielu płatników właśnie w taki sposób dokonywało rozliczeń z ZUS.

Mające wejść w życie jesienią rozporządzenie nowelizujące wskazuje w sposób jednoznaczny, że zwolnienie, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia, dotyczy wyłącznie „pracowników, których wynagrodzenie jest wyższe niż przeciętne wynagrodzenie". Takie rozwiązanie rodzi uzasadnioną wątpliwość, czy ulgę, o której mowa w tym przepisie, będzie można zastosować, gdy wynagrodzenie pracownika jest niższe od kwoty przeciętnego wynagrodzenia tylko na skutek tego, że okres przebywania za granicą był krótszy niż pełny miesiąc. Powstaje zatem pytanie, czy jeżeli np. pracownik przebywał za granicą przez 15 dni w miesiącu i jego wynagrodzenie wyniosło 3000 zł, to podstawę wymiaru składek będzie stanowiła ta kwota (z uwagi na to, że jego wynagrodzenie nie jest wyższe od wynagrodzenia przeciętnego), czy też podstawa wymiaru składek może zostać obniżona proporcjonalnie zgodnie z dotychczas stosowanym schematem.

Interwencja MZ i BCC

Uwagi do planowanych zmian rozporządzenia złożyło Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Business Center Club przy udziale Stowarzyszenia Agencji Zatrudnienia. Pierwsze wskazało na dotychczasową interpretację w sprawie podstawy wymiaru składek dla pracowników zatrudnionych w placówkach zagranicznych, co do których przyjmowano proporcjonalną podstawę wymiaru składek do wymiaru etatu. Organizacje pracodawców podniosły natomiast konieczność zastosowania proporcjonalności w przypadku pobytu za granicą przez część miesiąca.

Odpowiedź resortu pracy w sposób jednoznaczny rozwiewa wątpliwości związane z wprowadzaną zmianą. Resort nie zgadza się na zastosowanie zasady proporcjonalności. W jego ocenie intencją zmiany jest wprowadzenie możliwości skorzystania z opisanej ulgi tylko przez te osoby, których faktyczne wynagrodzenie jest wyższe od przeciętnego. W przypadku uzyskania przychodu niższego niż przeciętny, niezależnie od powodu tego stanu rzeczy, oskładkowany będzie faktycznie uzyskany przychód.

—Joanna Torbé

masz pytanie, wyślij e-mail, tygodnikpraca@rp.pl

Zdaniem eksperta

Marta Dobkowska, koordynator Sekcji Agencji Opieki (SAZ)

Z całą pewnością podstawa wymiaru składek osób delegowanych wzrośnie w stosunku do tej, jaka powinna być wyliczona, gdyby dotychczasowe przepisy interpretować zgodnie z przepisami. Zdaje sobie z tego sprawę każdy, kto stosował te przepisy w taki sposób, że proporcjonalnie obniżał podstawę składek (na co pozwalało utrwalone orzecznictwo). Kosztem podwyższonej składki zostaną obciążeni płatnicy i ubezpieczeni. Nie mniej ważne jest, że płatnicy na tę zaskakującą zmianę interpretacji, którą proponuje resort, w ogóle nie byli przygotowani. Wymaga ona ponownych negocjacji kontraktów, a pozostał miesiąc do wejścia tej zmiany. Podwyższenie obciążeń składkowych nie będzie odczuwalne tylko w przypadku, gdy pracownik za granicą będzie przebywał przez cały miesiąc i otrzyma wynagrodzenie wyższe niż przeciętne. W pozostałych przypadkach obciążenia składkowe wzrosną.

Zdaniem autorki

Joanna Torbé, adwokat, Kancelaria Adwokacka Joanna Torbé & Partnerzy

Rozwiązanie proponowane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej jest nie mniej kontrowersyjne niż poprzednie. Nie jest prawdą twierdzenie resortu, że płatnicy skorzystają na nowej regulacji. Przeciwnie – ci, którzy odprowadzali składki zgodnie z obowiązującymi przepisami, muszą się liczyć ze znacznym wzrostem obciążeń. Twierdzenia MRPiPS wynikają z faktu przyjmowania jako stanu bazowego nieprawidłowego postępowania ZUS. Większość płatników, w ślad za orzecznictwem SN, nie doprowadzało do sztucznego zawyżania składek, stosując w tym zakresie orzecznictwo sądów powszechnych i orzecznictwo Sądu Najwyższego. Wychodząc od takiego stanu – tj. od płatnika, który ustalał podstawę wymiaru składek zgodnie z interpretacją nadaną przepisom przez SN, obciążenia składkowe od października wzrosną. Resort oceniając, jakie będą skutki zmiany, powinien wyjść od sytuacji, w której przepisy były stosowane zgodnie z prawem (tak jak to wynika z orzecznictwa SN), a nie działań niezgodnych z przepisami.

W mojej ocenie zaproponowana interpretacja przepisu jest niezgodna z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, a co więcej ma charakter dyskryminacyjny, ponieważ podstawa wymiaru składek osoby pracującej za granicą przez część miesiąca będzie nieproporcjonalnie wyższa od podstawy składek osób wykonujących pracę przez cały miesiąc.

Jesienią wejdą w życie znowelizowane przepisy rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 2236; dalej: rozporządzenie) dotyczące oskładkowania osób delegowanych za granicę. Zmiana miała dostosować aktualne przepisy do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 28 października 2015 r. (SK 9/14), który częściowo stwierdził ich niekonstytucyjność. Tymczasem w większości przypadków doprowadzi ona do podwyższenia obciążeń składkowych.

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP