Służba cywilna: ocena negatywna pozbawia szans na dalszą pracę

Kategorie osób podlegających pierwszej ocenie w służbie cywilnej wymienia art. 37 ustawy z 21 listopada 2008 r o służbie cywilnej (dalej usc). Zgodnie z tym przepisem są to osoby podejmujące po raz pierwszy pracę w służbie cywilnej, z którymi zawarto umowę na czas określony 12 miesięcy. Przy czym przez osobę podejmującą po raz pierwszy pracę w służbie cywilnej rozumie się osobę, która:

- nie była wcześniej zatrudniona w służbie cywilnej na czas nieokreślony albo

- nie była zatrudniona na czas określony 12 miesięcy i nie otrzymała pierwszej pozytywnej oceny, albo

- nie jest osobą zatrudnianą w służbie cywilnej na podstawie art. 34 ust. 1 usc a zatem nie jest: osobą zwolnioną z zawodowej służby wojskowej, pełnionej na stanowisku służbowym w Ministerstwie Obrony Narodowej lub terenowym organie administracji rządowej podległym ministrowi obrony narodowej, wskutek wypowiedzenia stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej, która następnie została zatrudniona w tej jednostce organizacyjnej na stanowisku pracy utworzonym w miejsce zlikwidowanego stanowiska służbowego lub stanowisku równorzędnym.

Przykład

Pracownik był dwukrotnie zatrudniony w służbie cywilnej na zastępstwo w latach 1999-2004. Pierwszy raz – na dwa lata, drugi raz – na 1,5 roku. W czasie tych umów nie odbył służby przygotowawczej (był z niej zwolniony przez dyrektora generalnego urzędu). Nie podlegał też pierwszej ocenie gdyż ustawa o służbie cywilnej z 1998 r. takiej oceny nie przewidywała. Jeśli po kilku latach prowadzenia działalności gospodarczej postanowił wrócić do pracy w administracji, mimo 3,5-letniego stażu w służbie cywilnej musi być traktowany, jako osoba po raz pierwszy podejmująca w niej pracę. Będzie więc podlegał pierwszej ocenie w służbie cywilnej.

Wyłączenia ustawowe

Pewne kategorie członków korpusu sc nie są objęte pierwszą oceną. Obowiązek poddania się takiej ocenie nie dotyczy np. osób trafiających do służby cywilnej od razu na wyższe stanowisko w tej służbie. W ich przypadku inna jest podstawa nawiązania stosunku pracy. Podobnie w przypadku urzędników sc.

Pierwszej oceny nie trzeba także przeprowadzać przyjmując do pracy absolwenta Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego (KSAP), który złożył wniosek o mianowanie w służbie cywilnej. To, że takie wyłączenie nie dotyczy wszystkich absolwentów KSAP, a tylko tych, którzy zdecydowali się wystąpić z wnioskiem o mianowanie kłóci się moim zdaniem, z art. 46 usc, zgodnie, z którym posiadanie przez absolwenta KSAP wiedzy, umiejętności i predyspozycji kierowniczych niezbędnych do wypełniania zadań służby cywilnej sprawdzane jest w toku kształcenia w tej szkole i potwierdzane dyplomem jej ukończenia. Niezrozumiałe jest zwłaszcza, dlaczego ustawodawca uznał, że w sytuacji, gdy absolwent KSAP zwleka ze złożeniem wspomnianego wniosku ponowna (ze względu na treść art. 46 usc) weryfikacja jego przydatności do pracy w służbie cywilnej jest potrzebna, a przed mianowaniem go urzędnikiem sc już nie.

W przypadku osób zatrudnionych na zastępstwo, które co do zasady również są z tych ocen wyłączone, ustawa jest trochę bardziej elastyczna dając dyrektorowi generalnemu możliwość objęcia ich taką oceną. Nie wskazuje jednak żadnych przesłanek, jakim powinien się on kierować podejmując taką a nie inną decyzję. Rozstrzygające w tej sytuacji powinno być to, czy zdaniem dyrektora osoba ta, po zakończeniu umowy na zastępstwo, ma szansę na dalsze zatrudnienie w służbie cywilnej. Również w sytuacji, gdy umowa na zastępstwo zawierana jest na dłuższy czas, pracodawca może być zainteresowany bardziej formalnym potwierdzeniem czy pracownik sprawdza się na powierzonym mu stanowisku.

Ocenia bezpośredni przełożony

Przeprowadzenie pierwszej oceny jest obowiązkiem bezpośredniego przełożonego pracownika. Przy czym powinien on współdziałać z osobą kierującą komórką organizacyjną, w której pracownik jest zatrudniony. Oceniając pracownika bezpośredni przełożony bierze pod uwagę:

- postawę pracownika, jego zaangażowanie i postępy w pracy, relacje ze współpracownikami oraz terminowość wykonywania zadań;

- wynik egzaminu ze służby przygotowawczej;

- sporządzone przez ocenianego pracownika sprawozdanie dotyczące zadań realizowanych przez niego w trakcie przepracowanego okresu.

Szczegółowe warunki i sposób dokonywania pierwszej oceny w służbie cywilnej, w tym: sposób i tryb jej dokonywania, wzór arkusza pierwszej oceny, zakres i wzór formularza sprawozdania dotyczącego zadań realizowanych przez ocenianego pracownika w trakcie przepracowanego okresu oraz warunki przyznawania oceny pozytywnej lub negatywnej określa rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i sposobu dokonywania pierwszej oceny w służbie cywilnej >patrz podstawa prawna.

Pozytywna albo negatywna

Warunkiem przyznania pozytywnej pierwszej oceny jest:

- zaliczenie egzaminu ze służby przygotowawczej (nie dotyczy to absolwentów KSAP, którzy nie złożyli wniosku o mianowanie w służbie cywilnej oraz pracowników służby cywilnej zatrudnionych w celu zastępstwa nieobecnego członka korpusu sc, podlegającym pierwszej ocenie);

- złożenie sprawozdania w wyznaczonym terminie;

- uzyskanie nie więcej niż jednej oceny cząstkowej, o której mowa w § 7 pkt 2, (>patrz ramka, co mówi prawo) w wysokości 3 punktów;

- uzyskanie oceny łącznej, o której mowa w § 7 pkt 3 (>patrz ramka, co mówi prawo), nie niższej niż 5 punktów.

W przypadku niespełnienia wymienionych wyżej warunków pracownikowi przyznaje się ocenę negatywną. Wówczas bezpośredni przełożony ma obowiązek sporządzić uzasadnienie do tej oceny. W przypadku wystawienia oceny pozytywnej to czy uzasadnienie do niej zostanie sporządzone zależy już od decyzji przełożonego pracownika.

Wynik decyduje o karierze

Od uzyskanej przez pracownika oceny zależy jego dalsza przyszłość w służbie cywilnej. W zależności, bowiem od tego czy jest ona pozytywna czy negatywna, jego przełożeni są, zobowiązani do podjęcia określonych działań. I tak, zgodnie z art. 38 ust. 3 usc w razie przyznania oceny pozytywnej, kierujący komórką organizacyjną wnioskuje do dyrektora generalnego urzędu o zawarcie z ocenionym umowy o pracę na czas nieokreślony. Z przepisu tego jasno wynika, że złożenie wniosku o tej treści jest jego obowiązkiem. Nie może więc on wnioskować np. o podpisanie z tak ocenionym pracownikiem kolejnej umowy na czas określony.

Podobnie ograniczony wybór ma kierujący komórką organizacyjną w przypadku przyznania pracownikowi oceny negatywnej. Wówczas, zgodnie z cytowanym przepisem ma on obowiązek wystąpić do dyrektora generalnego z wnioskiem o niezawieranie z ocenionym umowy o pracę na czas nieokreślony albo o rozwiązanie umowy o pracę na czas określony. Ten ostatni wniosek (o rozwiązanie umowy o pracę na czas określony) powinien być składany w przypadku uzyskania rażąco niskich wyników cząstkowych pierwszej oceny.

Powstaje pytanie: czy dyrektor generalny związany jest takim wnioskiem. Na ten temat ustawa milczy. W swoich wyjaśnienia Departament SC Kancelarii Prezesa Rady Ministrów uważa jednak, że co do zasady tak. Może jednak także postąpić wbrew takiemu wnioskowi, ale wówczas powinien mieć ku temu naprawdę dobry powód.

Ważne!

Pierwsza ocena w doborze kadr jest wykorzystywana tylko w służbie cywilnej. Takich rozwiązań nie przewiduje ani ustawa o pracownikach samorządowych ani ustawa o pracownikach urzędów państwowych.

podstawa prawna: Art. 35, art.37-38, art. 46 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1889 ze zm.)

podstawa prawna: Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 23 lipca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu dokonywania pierwszej oceny w służbie cywilnej (DzU z 2015 r. poz. 1144)

Co mówi prawo

Z rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 23 lipca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu dokonywania pierwszej oceny w służbie cywilnej

§ 7. Dokonanie pierwszej oceny polega na: