Tadeusz Kantor z pomocą artystycznych przyjaciół

Tadeusz Kantor miał magiczną siłę skupiania wokół siebie ludzi. Wielu z nich stało się znaczącymi postaciami polskiej kultury.

Aktualizacja: 09.01.2017 09:22 Publikacja: 09.01.2017 09:18

Tadeusz Kantor

Tadeusz Kantor

Foto: materiały prasowe

W Krakowie w czasie II wojny światowej Tadeusz Kantor stworzył środowisko artystyczne znajdując młodych utalentowanych ludzi w niemieckiej szkole Przemysłu Artystycznego Kunstgewerbeschule, czyli miejscu, które miało wykształcić rzemieślników dla okupanta. Tam poznał swoją przyszłą żonę – Ewę Jurkiewicz. Marek Rostworowski, historyk sztuki wspominał później, że w tej osobliwe szkole uczyli m.in. przedwojenni nauczyciele ASP.

– Sztuka nowoczesna była wtedy zakazana, zdegenerowana – przypomina w filmie Jerzy Nowosielski, opowiadając jednocześnie, że uczniowie byli chronieni przez ówczesnego niemieckiego dyrektora tej placówki.

Wokół Kantora skupili się nie tylko najdojrzalsi artystycznie, ale i ci, którzy traktowali szkołę jako schronienie przed okupantem. Niektórzy zdolności plastycznych nie mieli wcale. Zapisywali się do szkoły, żeby mieć prawo do kupowania chleba, albo nie wyjechać na roboty przymusowe do Niemiec.

– Dzięki mojemu wujowi dostałam się na wydział ceramiczny - wspomina Marta Stebnicka, aktorka, pedagog i aktorka podziemnego teatru Kantora. – Trochę byłam tym wydziałem przerażona, bo marzyłam o teatrze.

Czytali prozę Brunona Schulza, który został wtedy zastrzelony w drohobyckim getcie. A na wieczornych zajęciach z rysunku – wzajemnie się portretowali.

Wreszcie szkoła została zamknięta, bo zarzucono profesorom, że realizują program wyższej szkoły artystycznej, a nie – zawodowej.

Uczniowie Kunstgewerbeschule odwiedzali Kantora w jego domu na Pogórzu, a wielu z nich stało się aktorami jego Podziemnego Teatru. W tym czasie zawiązały się wieloletnie przyjaźnie i z tego kręgu wyrosło znaczące pokolenie dla losów polskiej kultury i sztuki. Z tej grupy wywodzą się m.in.: Jerzy Nowosielski, Kazimierz Mikulski, Jerzy i Lidia Skarżyńscy, Wojciech Jerzy Has, Marek Rostworowski, Mieczysław Porębski, Marta Stebnicka, Jerzy Panek, Edward Krasiński i inni.

– Był jedynym człowiekiem, na którego nie potrafiłem się pogniewać – pamięta Nowosielski, dodając, ze Kantor miał bardzo trudny charakter.

W 1942 roku w mieszkaniu Ewy Siedleckiej pracował nad „Balladyną”, w której świetną rolę Grabca wykreował Tadeusz Brzozowski. Przedstawienie obejrzało około 80 osób. Potem była też wystawa…

– Jak to się stało, że tak pobudził naszą wyobraźnię? – zastanawia się w filmie  Marta Stebnicka.

Premiera dokumentu „Krąg Kantora” zrealizowanego przez Adriannę Książek i Iwo Książka w środę 11 stycznia o 18.45 w TVP Kultura.

Telewizja
„The Last of Us” bije rekord w Ameryce, a zagrożenie rośnie
Telewizja
„Duduś”, który skomponowała muzykę „Stawki większej niż życie” i „Czterdziestolatka”
Telewizja
Agata Kulesza w akcji: TVP VOD na podium za Netflixem, Teatr TV podwoił oglądalność
Telewizja
Teatr TV i XIII księga „Pana Tadeusza" napisana przez Fredrę
Telewizja
Teatr TV odbił się od dna. Powoli odzyskuje widownię i artystów
Telewizja
Teatr Telewizji: Zgubny pęd za trendami
Telewizja
Polityka czy muzyka: Kombi Łosowskiego i Lombard w TV Republika, Martyniuk w Polsacie, Adams w Dwójce