Ameryka martwi się o Polskę

Trzy tygodnie przed szczytem jądrowym w Waszyngtonie Obama nie potwierdza spotkania z Dudą. To zły sygnał.

Aktualizacja: 11.03.2016 10:45 Publikacja: 10.03.2016 18:24

Barack Obama mógłby przyjąć Andrzeja Dudę w Białym Domu pod koniec marca. Ale zaproszenia na razie n

Barack Obama mógłby przyjąć Andrzeja Dudę w Białym Domu pod koniec marca. Ale zaproszenia na razie nie ma

Foto: AFP

Tak jednoznacznego przesłania ze strony Departamentu Stanu w sprawie sporu o Trybunał Konstytucyjny jeszcze nie było.

– Przekazaliśmy nasze zaniepokojenie tym, co się dzieje, gdy idzie o przestrzeganie zasad państwa prawa w Polsce. Mamy nadzieję, że zostanie znalezione takie rozwiązanie obecnego sporu, które jest zgodne z polską konstytucją, utrzymuje demokratyczną równowagę i kontrolę między instytucjami (check and balance) i spełnia najwyższe międzynarodowe standardy – powiedział „Rz" rzecznik amerykańskiego MSZ John Kirby.

To stanowisko przywódcom PiS przekazał już ambasador USA w Warszawie, Paul W. Jones.

Przesłanie z Waszyngtonu jest coraz bardziej stanowcze, bo choć Amerykanie od dłuższego czasu dawali nieoficjalnie wyraz zatroskaniu sporem o Trybunał, to gotowości do ustępstw ze strony polskich władz nie ma.

Już pod koniec zeszłego roku inny rzecznik Departamentu Stanu Mark Toner przyznał, że amerykańskie władze „zadały pytania polskiemu rządowi dotyczące działań legislacyjnych wokół Trybunału Konstytucyjnego". Miesiąc później źródła dyplomatyczne w Waszyngtonie powiedziały „Rz": „Równowaga instytucji, czyli check and balance, to fundamentalny element demokracji. Musi być przestrzegany". Tamto przesłanie nie było jednak jeszcze publicznym stanowiskiem amerykańskich władz. Teraz deklaracja jest oficjalna.

Zdaniem naszych rozmówców w Waszyngtonie spór między rządem a opozycją powinien zostać rozwiązany możliwe szybko, a na pewno przed lipcowym szczytem NATO w Warszawie. Amerykanie wyraźnie dali znać polskim władzom, że oczekują wypełnienia zaleceń Komisji Weneckiej, która ma opublikować swój ostateczny raport w piątek. Z przecieków wiadomo, że będzie on bardzo krytycznie oceniał działania obecnego rządu. Na razie jednak niewiele wskazuje na to, że Warszawa spełni oczekiwania USA.

– Rozwiążemy nasze polskie sprawy sami, bez obcej interwencji. I niech nikt nie powołuje się tu na przyjacielskie związki – powiedział w poniedziałek Jarosław Kaczyński, który do tej pory uważał Stany Zjednoczone za najbliższego sojusznika Polski. Lider PiS nie wymienił jednak z nazwy USA.

Sposobem na rozwiązanie polsko-amerykańskiego sporu mogłoby być spotkanie Andrzeja Dudy z Barackiem Obamą w trakcie szczytu poświęconego zapobieganiu proliferacji broni jądrowej w Waszyngtonie pod koniec marca. Polscy dyplomaci od długiego czasu starają się o możliwość przeprowadzenia dwustronnych rozmów przez obu przywódców, ale na razie bez skutku. – W spotkaniu weźmie udział 62 przywódców, ale Duda jest w szczególnej sytuacji, bo trzy miesiące później będzie gospodarzem szczytu NATO w Warszawie. Dla Obamy to byłaby więc dobra okazja, aby ustalić wszystkie sporne sprawy – mówią „Rz" źródła dyplomatyczne w Waszyngtonie.

Na razie wiadomo jedynie, że polski prezydent weźmie udział w kolacji wydanej w Białym Domu, ale jako jeden z 62 przywódców. Z naszych informacji wynika, że Amerykanie zastanawiają się, jaką strategię przyjąć. Czy dać wyraz niezadowoleniu z powodu sytuacji politycznej w Polsce, odmawiając Dudzie spotkania z Obamą, czy raczej zorganizować takie spotkanie, aby amerykański prezydent mógł osobiście przekazać swojemu polskiemu odpowiednikowi oczekiwania Amerykanów.

Z podobnego powodu wciąż nie ma daty przyjazdu do Polski sekretarza stanu USA Johna Kerry'ego. Ta wizyta była zapowiadana przez rzecznika MSZ już wiele tygodni temu. – Polska jest dla Ameryki ważnym sojusznikiem, tu mają też być zbudowane strategiczne magazyny broni. Chcemy, aby szczyt NATO w Warszawie był sygnałem jedności sojuszu wobec agresywnej Rosji. W tym kontekście brak rozwiązania sporu o Trybunał Konstytucyjny to fatalna wiadomość – przekonują nasi rozmówcy.

Przyjazd Obamy na szczyt NATO jest pewny, ale prezydent może przy tej okazji publicznie odnieść się krytycznie do sytuacji w Polsce. To byłaby dla nas kompromitacja.

USA mogą jednak także wyjść poza werbalne sygnały. Mają na to wiele sposobów. Jednym z nich są decyzje, jakie zapadną na samym szczycie NATO. Wiadomo, że nie będzie stałych baz wojskowych, ale w ramach wartej 3,4 mld USD rocznie inicjatywy wzmocnienia Europy Wschodniej Waszyngton może zmagazynować w naszym kraju broń o różnym znaczeniu. Polska liczy na tę o znaczeniu strategicznym, w tym czołgi M1A2 Abrams oraz helikoptery AH-64 Apache i UK-60 Black Hawk. Chodzi nam także o jak najczęstszą obecność rotacyjną w Polsce nowej brygady, którą Amerykanie wyślą w tym roku do Europy. Symbolicznym sygnałem zaangażowania USA w bezpieczeństwo Polski byłoby rozpoczęcie budowy bazy tarczy antyrakietowej w Redzikowie jeszcze przed rozpoczęciem natowskiego szczytu. Polska podjęła także na nowo trudne negocjacje w sprawie budowy systemu obrony rakietowej z konkurującymi z sobą amerykańskimi koncernami Lockheed Martin i Raytheon. Nasz kraj liczy na przekazanie najnowszej technologii, przeniesienie części produkcji i korzystne warunki finansowe dla wartego ok. 5 mld dol. zamówienia.

Problematyczne stają się także stosunki gospodarcze.

– Chcemy wiedzieć, jak daleko pójdzie promocja polskich firm kosztem zagranicznego kapitału – słyszymy w Waszyngtonie. Dla amerykańskich banków i towarzystw ubezpieczeniowych powodem niepokoju jest zapowiedź kolejnych po podatku bankowym opłat. Amerykański General Electric negocjuje właśnie sprzedaż banku BPH grupie PZU.

– Na razie nie wstrzymano jeszcze żadnych inwestycji, to są tylko pytania – zastrzegają jednak nasi rozmówcy.

Pozostaje kwestia zniesienia amerykańskich wiz. W obecnej, antyimigracyjnej atmosferze kampanii przed wyborami prezydenckimi szanse na to są niewielkie, ale przewodniczący Izby Reprezentantów Paul Ryan zgodził się spotkać za kilka tygodni w tej sprawie z ambasadorem RP w Waszyngtonie Ryszardem Schnepfem. Jeśli jednak spór o Trybunał nie zostanie do tego czasu rozwiązany, i ta inicjatywa spełznie na niczym.

Tak jednoznacznego przesłania ze strony Departamentu Stanu w sprawie sporu o Trybunał Konstytucyjny jeszcze nie było.

– Przekazaliśmy nasze zaniepokojenie tym, co się dzieje, gdy idzie o przestrzeganie zasad państwa prawa w Polsce. Mamy nadzieję, że zostanie znalezione takie rozwiązanie obecnego sporu, które jest zgodne z polską konstytucją, utrzymuje demokratyczną równowagę i kontrolę między instytucjami (check and balance) i spełnia najwyższe międzynarodowe standardy – powiedział „Rz" rzecznik amerykańskiego MSZ John Kirby.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Świat
Wojna Rosji z Ukrainą. Dzień 792
Świat
Akcja ratunkowa na wybrzeżu Australii. 160 grindwali wyrzuconych na brzeg
Świat
Wojna Rosji z Ukrainą. Dzień 791
Świat
Wojna Rosji z Ukrainą. Dzień 790
Świat
Wojna Rosji z Ukrainą. Dzień 789