Ekstremiści z nienawiści

Po analizie zapisu monitoringu z Marszu Niepodległości, jaki w sobotę przeszedł ulicami Warszawy, policja zdecydowała się wszcząć postępowania pod kątem czynów ekstremistycznych, określanych jako „przestępstwa z nienawiści".

– Ustalamy wszystkie okoliczności oraz osoby, które złamały prawo – mówi Mariusz Ciarka, rzecznik Komendy Głównej Policji (KGP).

Wśród 65 tys. uczestników marszu znaleźli się bowiem tacy, którzy nieśli transparenty z hasłami m.in. „Wszyscy różni, wszyscy biali" i „Europa będzie biała albo bezludna".

Zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa już złożyła w prokuraturze m.in. Nowoczesna i Jonny Daniels, prezes Fundacji From the Depth – Żyd polskiego pochodzenia, którego obraziły m.in. hasła „Żydzi won z Polski". – Wiemy z przeszłości, że akty i słowa, o których mowa, mogą łatwo doprowadzić do przemocy, zamieszek i już wzbudziły niepokój wśród mniejszości narodowych w Polsce i wszystkich przyzwoitych, pokojowo nastawionych Polaków – podał Daniels w komunikacie.

Dane MSWiA i KGP wskazują, że w ciągu pięciu lat trzykrotnie wzrosła liczba podejrzanych z zarzutami o przestępstwa związane ze zjawiskiem ekstremizmu – ze 126 w 2011 r. do 368 w ubiegłym. Największy skok (ok. 10-krotny) dotyczył propagowania faszystowskiego lub innego totalitarnego ustroju państwa oraz publicznego znieważenia z powodu przynależności, m.in. narodowej, etnicznej czy rasowej (tu wzrost jest ok. pięciokrotny).

Tylko w ciągu roku podwoiła się liczba zarzutów o stosowanie przemocy lub groźby z powodu przynależności narodowej czy etnicznej – z 44 w 2015 r. do 83 w roku ubiegłym.

Justyna Kajta z Uniwersytetu Wrocławskiego, która bada m.in. nacjonalizmy w Europie Środkowej i Wschodniej, ocenia, że wzrost liczby „przestępstw z nienawiści" to efekt „radykalizacji dyskursu publicznego" z coraz ostrzejszym, wykluczającym językiem. – Jest to zapośredniczanie dyskursu medialnego i politycznego, tego, w jaki sposób prezentowani są w mediach „inni", w tym migranci, uchodźcy – twierdzi. „Obcy" są przedstawiani jako „zagrożenie dla bezpieczeństwa, poprzez skojarzenia z terroryzmem i zagrożenie dla polskiej, europejskiej tradycji i tożsamości".

W 2016 r. po raz pierwszy największa niechęć była skierowana przeciwko Arabom (27 proc. przestępstw) – wcześniej byli to Żydzi i Romowie. Przybywa też takich zachowań wobec Ukraińców. Aż 83 proc. spraw kierowanych jest przeciwko muzułmanom.

Z „Raportu o stanie bezpieczeństwa w Polsce" wynika, że sprawcami są głównie (96 proc.) młodzi mężczyżni. Więcej niż co trzeci ma 22–30 lat, a co czwarty 31–40. Pochodzą z małych i średnich miast. Ponad połowa ma wykształcenie średnie i zawodowe – często to bezrobotni, nieletni, studenci.

Niepokoi fakt, że przestępstwa „z nienawiści" z internetu przenoszą się na ulice oraz do miejsc o charakterze publicznym i handlowo-usługowym.

Stąd więcej jest aktów znieważenia w kontakcie bezpośrednim (wzrost z 12 proc. w 2015 r. do 21 proc. w 2016 r.), ataków fizycznych (z 7 do 17 proc.) oraz gróźb.