Gen. rez. Mirosław Różański: Nie będzie wojownika w 16 dni

Rzeczpospolita: Gdyby zaproponowano panu doradzanie prezydentowi przyjąłby pan taką propozycję?

Gen. Mirosław Różański: Każda sytuacja, w której jest możliwość podzielenia się swoją wiedzą, a celem jest poprawienie sytuacji bezpieczeństwa państwa, wprowadzenie rozwiązań, które według mnie są korzystne akceptuję. Natomiast od kilku miesięcy zaczyna funkcjonować coraz prężniej fundacja, której jestem prezesem i fundatorem. Jeżeli pan prezydent zechciałby skorzystać z potencjału nie tylko mojego, ale kolegów, którzy są w składzie fundacji, to dlaczego nie. Fundacja jest do dyspozycji nie tylko pana prezydenta, ale także innych podmiotów, które są lub będą zainteresowane współpracą z nami.

Takie sygnały były już do pana kierowane z obozu prezydenckiego?

Każda formuła tego typu relacji w okresie wstępnym powinna być objęta gentlemen's agreement.

Nie uważa pan, że potencjał intelektualny generałów, którzy niedawno odeszli ze służby marnuje się. Tym bardziej, że Polska ma słabą reprezentację w wojskowych strukturach NATO i UE.

Jeżeli spojrzymy na liczbę generałów, którzy w ostatnich latach opuścili szeregi armii to jest potencjał, który powinien być wykorzystany. Czy tak się dzieje? Obrazem ilustrującym ten stan rzeczy był ostatni Salon Przemysłu Obronnego w Kielcach. Generałów można było spotkać przy stanowiskach firm zagranicznych, przy polskich nie. Pytanie czy polski przemysł nie chce korzystać z naszego potencjału? Zgadzam się z tym, że dzisiaj jesteśmy pasywni w Unii Europejskiej w kwestia budowy, a potem wykorzystania funduszu obronnego, który przecież jest imponujący. Zainteresowanie naszych agend rządowych – MSZ i MON, pozostawia w tej kwestii wiele do życzenia. Dlatego ludzie, którzy mają wiedzę na temat potrzeb sił zbrojnych, kondycji i możliwości polskiego przemysłu, powinni w tych miejscach reprezentować nasze interesy.

Także w NATO nie zajmowaliśmy dotychczas stanowisk kluczowych. Ostatni zwrot, jaki nastąpił w dobrym kierunku, miał miejsce gdy w latach 2014 – 17 generał Janusz Adamczak zajmował stanowisko Szefa Sztabu Sojuszniczego Dowództwa Sił Połączonych w Brunssum. To jest poziom, o który powinniśmy zabiegać. W strukturach NATO można też spotkać wielu kolegów generałów z innych krajów, którzy są doradcami. W tym zakresie – uważam, z naszej strony jest lekcja do odrobienia. Ale to powinny być rozwiązania systemowe.

Jestem zwolennikiem, aby każdy żołnierz od szeregowego do generała miał wskazany horyzont swojej aktywności służbowej. W Stanach Zjednoczonych jest ustalona reguła, jaki czas może służyć jednogwiazdkowy generał, czy np. dwugwiazdkowy, i tego nie można przekroczyć. Państwo nie zostawia takiego generała na „działce rekreacyjnej", tylko kieruje do podmiotów państwowych związanych z przemysłem zbrojeniowym, bądź do agend, które zajmują się kwestiami bezpieczeństwa.

Może przy Pałacu Prezydenckim powinna powstać – nazwijmy roboczo - Rada Mędrców, Rada Generałów?

Zapisy konstytucyjne wskazują na Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, które pełni taką rolę. Nigdzie nie jest zdefiniowane ograniczenie dotyczące zakresu jego działania. W BBN mogłoby być miejsce dla ludzi z potencjałem, wiedzą, którzy stanowiliby zaplecze eksperckie dla pana prezydenta. Mogliby nimi być emerytowani oficerowie.

Jaki wpływ na funkcjonowanie Sił Zbrojnych ma zamrożenie awansów generalskich, co dzisiaj obserwujemy?

Złą rzeczą jest, gdy kwestia awansów generalskich stały się przedmiotem gry. Ale to nie jest typowe dla obecnego stanu rzeczy, w przeszłości do podobnych - swego rodzaju negocjacji, dochodziło pomiędzy ministrem Klichem i szefem BBN Aleksandrem Szczygło. Moim zdaniem pilnie należy podjąć działania, aby doprowadzić do tego, że nominacja generalska jest efektem polityki kadrowej, a nie częścią obchodów święta Wojska Polskiego, czy Dnia Niepodległości. To jest złe rozwiązanie. Nominacje profesorskie, czy sędziowie nie są wręczane tylko dwa razy w roku.

Jaki ma to wpływ na funkcjonowanie armii?

Jednostkami wojskowymi, gdzie jest przewidziany etat generalski, dowodzą oficerowie w stopniu pułkownika. Jaka jest relacja pomiędzy tym pułkownikiem, a żołnierzem, który wie, że brygada jest przypisana do stopnia generała? Zastanawia się, czy jest niedoszkolony, albo postrzegany negatywnie przez wyższych przełożonych. Rysuje mu się wątpliwy obraz oficera na tym stanowisku. Ci oficerowie dostają gażę generalską, ale nie ma tego wymiaru zewnętrznego. Wizerunkowo jest to kiepski sygnał dla podwładnych.

Bardziej niepokojące jest to, że nasi oficerowie nie funkcjonują tylko w koszarach, czy na terenie Rzeczpospolitej, ale także w przestrzeni międzynarodowej. Standardem jest to, że kiedy odbywa się odprawa to są miejsca przewidziane dla czterogwiazdkowych, trzygwiazdkowych, dwugwiazdkowych i jednogwiazdkowych generałów. To nie jest kwestia pewnej kastowości, tylko ma wymiar praktyczny. Jeżeli mamy generała dwugwiazdkowego to wiemy, że jest dowódcą dywizji. A jaką my dzisiaj mamy sytuację? Otóż Dowódca Operacyjny i Dowódca Generalny to generałowie dwugwiazdkowi. Nie wszyscy oficerowie Sojuszu się znają. Ale gdy spotykają polskich oficerów identyfikują ich jako dowódców dywizji. Dlatego uważam, że brak tych awansów wizerunkowo szkodzi wojsku także za granicą.

Ale jednocześnie jestem przeciwnym sytuacji, jaka miała miejsce w poprzednim roku 29 listopada, gdy na 14 oficerów, aż siedmiu mianowanych na pierwszy stopień generalski, nie posiadało niezbędnego wykształcenia. Doszło do pewnej pauperyzacji stopnia generalskiego.

Jaki to ma wpływ na armię? Otóż budzi pewne nadzieje u osób, które mają ambicje, która nie zawsze idą w parze z posiadanymi kompetencjami. Wtedy zaczynają się różne zabiegi. Pojawia się zjawisko typu „Misiewicz". „A może jak mu potrzymam parasol, to szybciej zostanę zauważony i awansuję" – zastanawiają się niektórzy oficerowie.

Przyczyną dzisiejszych działań ośrodka prezydenckiego wynika po części z konfliktu wokół generała Kraszewskiego z BBN i wszczęcia wobec niego procedury kontrolnej przez SKW. Zamroził pan kontakty z generałem? To przecież pana bliski współpracownik.

Moja opinia o nim jest niezmienna. Znam tego oficera kilkanaście lat. Tak, to jest oficer kontrowersyjny. Dlaczego? Bo jest niezwykle kompetentny, kreatywny, samodzielny w działaniu i swoje zdanie potrafi przedstawić. Zawsze lubiłem takich oficerów, którzy nie tylko przytakiwali, tylko mówili jakie mają wątpliwości. Na tyle ile jest to możliwe ten kontakt utrzymujemy, ale nie są to spotkania częste.

Nie odnosi pan wrażenia, że przyczyna wszczęcia tej procedury sprawdzającej przez SKW jest to, że panowie z sobą rozmawiacie?

Gdybyśmy przyjęli takie rozwiązanie, to chyba musiałbym sobie napisać na plecach, że jestem chromy, uciekajcie ode mnie. Ale zupełnie poważnie - mam świadomość, że dzisiejsze działania kierownictwa ministerstwa obrony nacechowane są pewnego rodzaju stygmatyzmem w stosunku do oficerów, którzy ze mną współpracowali. To jest fakt.

Dzieję się to ze szkodą dla sił zbrojnych. Mam sygnały, które wskazują, że jeżeli pojawia się w komentarzach dotyczących przebiegu służby oficera, informacja że współpracował z Różańskim, jest to dla niego sytuacja niekomfortowa.

Ma miejsce wzbudzanie emocji, że jak będziesz rozmawiał z Różańskim, to będziesz miał kłopoty. To skutkuje tym, że ja nie staram się przeszkadzać swoim kolegom, którzy dzisiaj pełnią służbę. Staram się nie uczestniczyć w pewnych uroczystościach, aby nie było to źle odebrane.

Pana zdaniem System Kierowania i Dowodzenia powinien zostać zmieniony? Pan był po części autorem tego dzisiaj krytykowanego.

Ja jestem przekonany o konieczności istnienia dowództwa połączonego. Jestem za tym, że powinna być oddzielona formuła bieżącego dowodzenia wojskami od Sztabu Generalnego, bo ma on ogromny obszar swojej kompetencji związanej z programowaniem rozwoju sił zbrojnych i planowaniem użycie sił zbrojnych. Natomiast zgadzam się z tym, że na czas wojny Naczelnym Dowódcą powinien być Szef Sztabu Generalnego WP. Od początku przedstawialiśmy takie rozwiązania. Jest takie opracowanie, które zostało przygotowane w 2012 roku przez Departament Strategii Planowania Obronnego. I dzisiaj, i wtedy byłem w tym zakresie w kontrze ze stanowiskiem pana profesora Kozieja. Takie rozwiązanie byłoby lepsze. Przed końcem mojego urzędowania i panu prezydentowi i ministrowi rekomendowałem takie rozwiązanie. Jeżeli generał Kraszewski w sposób podobny postrzega sposób zorganizowania systemu kierowania i dowodzenia armią, nie uważam, aby dyskredytowało to tego oficera.

Czy bycie dowódcą patrolu WSW w trakcie służby zasadniczej w PRL może być uwłaczające dla żołnierza?

Nie. Kiedy była tworzona Bundeswehra, to trafili do niej oficerowie Wehrmachtu. Gdy kanclerz RFN Adenauer był pytany dlaczego tak robi, odpowiedział, że trudno jest znaleźć osiemnastoletnich generałów.

Dzika lustracja, którą dzisiaj obserwujemy ma destrukcyjny wpływ na funkcjonowanie armii?

To, że ktoś urodził się wtedy i pełnił służbę przed 89 rokiem, nie dyskredytuje go. Mam świadomość, że w wojsku miało miejsce wiele nieprawidłowości i byli w nim oficerowie polityczni, którzy szli do wojska z przekonaniem, że chcą związać się bardziej z ideą, narracją partyjną, niż z armią, ale nie traktujmy wszystkich w ten sam sposób.

Jaki jest pana stosunek do dekomunizacji oficerów?

Nie można mieć zastrzeżeń i twierdzić, że służyli reżimowi ci, którzy byli w jednostkach w Dziwnowie, czy Bolesławcu, które podlegały pod II Zarząd SG WP. Nie rozumiem kwestionowania tego co robili polscy żołnierze w misjach ONZ np. w Libii, Syrii. Moim zdaniem Instytut Pamięci Narodowej czy Wojskowe Biuro Historyczne jest dobrym źródłem, żeby wskazać, kto z pobudek politycznych pełnił służbę i popełni przestępstwo przeciwko społeczeństwu, narodowi i państwu, i tacy ludzie powinni zostać rozliczeni.

Ale nie odbierajmy prawa tym, którzy w tamtych czasach z zaangażowaniem pełnili służbę. Zastanawiam się, czy w tej pogoni za rozliczeniami nie dotkniemy żołnierzy służby zasadniczej? To jest nieodpowiedzialny kierunek, który został przyjęty przez kierownictwo resortu.