Adwokat w trendy abonamencie

Adwokatura jako wolny zawód ma bezsprzecznie swoje miejsce w systemie organów ochrony prawa. Znakiem czasu jest to, iż wszelka aktywność adwokatury, jak również jej krytykowanie trafiają do opinii publicznej i są przedmiotem gorącej dyskusji. Debata toczy się także na forum wewnętrznym, ponieważ permanentnie stawiane są diagnozy sposobu postrzegania adwokatury. Dyskusja o tym, jak widzą adwokaturę osoby trzecie i jak widzą swój samorząd sami adwokaci, skłania do pogłębionej refleksji. Nie tylko o przyczynach takiego stanu rzeczy, ale przede wszystkim o zasadniczych rozwiązaniach. Dobrą ku temu okazją są adwokackie wydarzenia w założeniu poświęcone wizerunkowi adwokatury – zarówno te we Wrocławiu, jak i w Łodzi.

Trzeba zmienić stratega

Jest rzeczą znamienną, iż adwokatura potrzebuje przemyślanej strategii marketingowo-promocyjnej. Pojawiają się dokumenty określane jako strategie. Prowadzone są także kampanie. Szanując stanowisko i poglądy innych Autorów, pozwoliłem sobie zatem również przedstawić pewne propozycje. W zamierzeniu mają wpłynąć korzystnie na wizerunek polskiej adwokatury. Myślę o strategii obliczonej – co do zasady – na maksymalnie dwa-trzy lata. Rzeczywistość społeczno-gospodarcza zmienia się bowiem tak dynamicznie, iż planowanie przedsięwzięć na dłuższy okres będzie tylko abstrakcją.

Taka aranżacja powinna odbyć się z udziałem wyspecjalizowanego podmiotu, posiadającego doświadczenie w pracy z  prawnikami. Krytyka dotychczasowych kontrahentów siłą rzeczy wymusi decyzję centralnych władz adwokatury o zmianie agencji lub również zasad współpracy. Przede wszystkim jednak przyszła kompleksowa strategia wizerunkowa musi zawierać starannie ułożony action plan. Niemniej trzeba szerszego i krytycznego spojrzenia na  poszczególne formy aktywności wizerunkowej adwokatury.

Adwokat musi się specjalizować

Dyskusja o specjalizacjach zawodowych trwa w adwokaturze co najmniej od 2013 r. W 2016 r. zmiana przepisów korporacyjnych przez Naczelną Radę Adwokacką umożliwiła tworzenie w izbach adwokackich sekcji praktyków prawa. Kolebką sekcji tematycznych jest Warszawa, aczkolwiek projekt realizowany jest również przez Okręgową Radę Adwokacką w  Krakowie; nowy dziekan ORA Kielce również zapowiedział ich utworzenie. Ideą sekcji (bliskiej niżej podpisanemu, co może rodzić podejrzenie o brak obiektywizmu jako jednemu ze współtwórców tej instytucji) jest m.in. kształtowanie wizerunku adwokata-specjalisty w danej dziedzinie prawa. W tym celu, utworzone w pierwszym kwartale 2016 r. sekcje zorganizowały już po kilka konferencji, debat, spotkań, warsztatów czy wykładów. Zapraszani są wybitni akademicy i praktycy (konferencja „Arbitraż - wyzwania i szanse"), czy też administracji rządowej (debata ekspercka – spotkanie łączone sekcji z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Rozwoju). Zamierzeniem twórców sekcji było także to, by formalne powołanie się na afiliację do sekcji pozwoliło pozyskać nowego klienta albo zacieśnić współpracę.

Dotychczasowa aktywność sekcji pozwala mieć nadzieję, że taka pozytywna praktyka pozwoli adwokatom wyróżnić się na rynku. Znamienne jest również, że – oprócz działalności samokształceniowej, wizerunkowej i integracyjnej – sekcje mają odegrać ważną rolę w procesach stanowienia prawa. Debata ekspercka dała, miejmy nadzieję poważny, asumpt do współpracy w działalności prawodawczej z przedstawicielami strony rządowej. Współdziałanie w stanowieniu prawa to jedna z form wykonywania ustawowych zadań adwokatury, która będzie mieć pozytywny wpływ na wizerunek samorządu. Postulowane jest zatem tworzenie sekcji tematycznych w poszczególnych izbach i lobbowanie, by koleżanki i koledzy zechcieli zasilać ich struktury.

Nie wszystko pro bono

Diagnoza na tym polu idzie w parze z dyskusją o poszerzaniu pól aktywności zawodowej. Adwokat, prócz oczywistej misji, jest również przedsiębiorcą. Jego działania muszą być zatem determinowane także czynnikami ekonomicznymi. Zbyteczne działania, niestety, wytworzyły w  potencjalnym kliencie przekonanie, że pomoc prawna powinna być świadczona za darmo. Trzeba bowiem zaakceptować, że pomoc taka świadczona jest obecnie powszechnie na szczeblu samorządowym.

Nie jest też rolą adwokatury promowanie w odbiorze społecznym informacji o pomocy prawnej świadczonej pro bono na tym poziomie. Rodziłoby to bowiem pole do domysłu, czy adwokatura nie jest zaangażowana politycznie. Adwokatura aktualnie świadczy przecież taką pomoc prawną – czy to współpracując z właściwymi jednostkami administracji państwowej, organizacjami pozarządowymi, kościołami czy związkami wyznaniowymi. W takim stanie rzeczy wątpliwości budzi także zasadność dalszego organizowania ogólnopolskich akcji darmowej pomocy prawnej. Dyskrecjonalna wola samych adwokatów zaangażowania się w projekty pro bono wyczerpuje bowiem uzasadniony ekonomicznie i wizerunkowo zakres działalności na tym polu.

Uczyć prawa jak najwcześniej

Z uznaniem trzeba zwrócić uwagę na pomysły przedstawicieli środowiska, by edukacja prawna społeczeństwa odbywała się już na poziomie szkolnym. Jest to jednak projekt obliczony na lata. Już teraz konieczna jest edukacja osób, które na rynek pracy wejdą niezwłocznie (studentów, uczniów ostatnich klas szkół zawodowych i techników). Adwokatura powinna zainicjować ogólnopolską kampanię informacyjną w szkołach i na uczelniach (cieszy, że wiele jest takich wydarzeń, m.in. w Warszawie). Szczególnie powinna zacieśnić się współpraca z organizacjami studentów uczelni ekonomicznych i technicznych, którzy w naturalny sposób są najczęściej później, już jako przedsiębiorcy, uczestnikami rynku. Konieczny jest udział zaproszonych adwokatów w wybranych eventach, organizowanych przez organizacje studenckie. Niezależnie od tego istnieje możliwość podjęcia działań lobbingowych, zmierzających do obowiązkowego wprowadzenia do nauki wiedzy o społeczeństwie elementów prawnych, w tym informujących o podstawach i zakresie pomocy prawnej świadczonej przez adwokatów.

W wymiarze ad hoc, kluczowe jest nawiązanie przez adwokaturę współpracy z uznanymi i mającymi dłuższą tradycję organizacjami zrzeszającymi przedsiębiorców. Powinno się utrwalać przekonanie u klientów biznesowych, że adwokaci są naturalnie predestynowani do świadczenia pomocy prawnej również na rzecz tychże podmiotów. Dobrym przykładem niech będzie przygotowywanie legal alerts, informujących o najnowszych zmianach w prawie, które - opatrzone logo adwokatury - byłyby wysyłane do organizacji biznesowych. Adwokatura powinna zapewniać wsparcie merytoryczne przy okazji eventów, organizowanych przez te podmioty. Trzeba zastanowić się nad możliwością, wespół z przedstawicielami organizacji biznesowych, udziału w misjach handlowych do innych krajów, gdzie na miejscu udzielaliby lokalnym przedsiębiorcom podstawowych informacji o polskim systemie prawnym i podatkowym. Nie powoduje to konfliktu z wizerunkiem adwokata dbającego o klienta indywidualnego.

Dobrym sygnałem jest zaangażowanie wielu koleżanek i kolegów we wspieranie działalności typu start-up. Innowacyjny, rozwijający się biznes również mógłby wspierać adwokaturę, poprzez informowanie w swoich materiałach promocyjnych o skorzystaniu przy organizacji projektów z pomocy prawnej adwokatów.

Adwokatura powinna ponadto dotrzeć do wszystkich organizacji społecznych zajmujących się nie tylko ochroną praw i wolności obywatelskich, ale także działalnością edukacyjną.

Szanując w pełni neutralność światopoglądową, nie należy również wykluczać działalności edukacyjnej w porozumieniu z kościołami czy związkami wyznaniowymi. Wskazane byłoby nawiązanie współpracy z przedstawicielami tychże organizacji.

Trzeba też pomyśleć o punktach informacyjnych z tematyki uprawnień konsumenckich w centrach i galeriach handlowych w dniach największego ruchu. Zważywszy na aktywność organizacji zajmujących się ochroną praw konsumentów, nie jest to raczej pole, na którym adwokaci są szczególnie obecni.

Należy poważnie się zastanowić nad utworzeniem telewizji internetowej (niekoniecznie w pełnym wymiarze czasowym), co pozwoliłoby na rzetelne i dynamiczne informowanie społeczeństwa o kwestiach o znaczeniu prawnym. Analogiczne programy (sporadycznie pojawiające się w mediach tradycyjnych) mają rację bytu również w radio i telewizji o zasięgu ogólnopolskim.

Konieczne jest również bezwzględne reagowanie na udokumentowane przypadki nierzetelnych praktyk przedsiębiorstw odszkodowawczych i windykacyjnych. Potrzebne jest stworzenie specjalnej i odpowiednio wypozycjonowanej strony internetowej adwokatury, informującej o tak ważnych kwestiach przy świadczeniu pomocy prawnej w odzyskiwaniu należności odszkodowawczej jak ubezpieczenie OC, zasady etyki adwokackiej, przejrzystość rozliczeń z klientem. Tak jak nagłaśnianie udokumentowanych przypadków nierzetelnego postępowania z klientami przez takie podmioty, a w skrajnych wypadkach – występowanie do właściwych organów z wnioskiem o ich delegalizację.

Bliżej ludzi

Wyrazy uznania należą się koleżankom i kolegom, którzy każdego dnia biorą udział w wydarzeniach promujących zawód adwokata w społeczeństwie. Kluczowe jest zerwanie z powszechnym przekonaniem, że świadczenie pomocy prawnej jest elitarne, czy że możliwość uzyskania pomocy prawnej jest niemożliwe ze względu na barierę ekonomiczną. Zarazem niezbędne jest wytworzenie przekonania, że korzystanie z pomocy adwokata jest modne, na topie. Wciąż jeszcze brand „adwokat" cieszy się uznaniem. Trzeba jednak zintensyfikować działania, by w świadomości prawnej adwokat odgrywał rolę prewencyjną. Należy się zastanowić, czy nie zachęcać koleżeństwa, by za symboliczną kwotę kilkudziesięciu złotych miesięcznie zapewniali klientom abonament, który zmniejszy koszt udzielanej w razie potrzeby pomocy prawnej. W wymiarze psychologiczno-społecznym zapewni to komfort przebywania pod stałą opieką adwokata (co może pozwolić na upowszechnienie, znanych z filmów zagranicznych, fraz: „muszę skontaktować się z moim adwokatem", „chcę rozmawiać z moim adwokatem").

Konieczne jest wprowadzenie dla zainteresowanych szkoleń z miękkich umiejętności. Trzeba rozważyć organizację, a co najmniej udział w wydarzeniach integrujących środowisko adwokackie ze społeczeństwem. Mogłaby to być cyklicznie organizowana duża impreza sportowa. Nie jest też wykluczony udział adwokatury w różnego rodzaju targach, wystawach, z zachowaniem jednak pełnej niezależności i apolityczności samorządu.

Wypełniając misję udziału w procesach stanowienia prawa, powinniśmy informować nie tylko o aktywności legislacyjnej (inicjatywy, poprawki) adwokatów-parlamentarzystów, ale także o wszelkich przejawach aktywności koleżanek i  kolegów działających na niwie stanowienia prawa w komisjach i zespołach samorządu, a nawet działających niezależnie, jako przedstawiciele strony społecznej.

Adwokatura powinna intensywnie informować społeczeństwo o znaczących sukcesach jej członków – od działalności twórczej, politycznej i społecznej, na sportowej skończywszy.

Na portalu powinno być wszystko

Potrzebny jest nowoczesny, ogólnopolski portal adwokatury, w kilku wersjach językowych. Trzeba mieć na uwadze, że trudno osobie spoza środowiska odróżniać aktywność naczelnych organów adwokatury od działań poszczególnych izb. Content portalu powinien rozróżniać informacje o aktywności zagranicznej i krajowej (z podziałem na ogólnopolską i regionalną).

Zainteresowani powinni mieć możliwość znalezienia w portalu wszystkiego, co ma związek z adwokaturą (co wymaga dobrej współpracy z izbami, by przekazywały one dynamicznie wszelkie informacje, związane z ich działalnością), a powinien to umożliwić prosty i przejrzysty interfejs. Portal powinien zawierać również zapisy audio/video wszystkich wystąpień adwokackich na konferencjach, prelekcjach.

Adwokatura powinna założyć konto na portalu tweeter, jak również aktywnie włączyć się w przedstawianie swego zaangażowania legislacyjnego poprzez informowanie o tym w toku dyskusji w określonych grupach/na właściwych profilach w portalach internetowych.