Argumentem mającym uzasadniać przypisanie deliktu dyscyplinarnego stał się zarzut naruszenia zapisu art. 12 § 2 ustawy z 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze (DzU z 2016 r., poz. 177). Wskazuje on, iż prokurator generalny lub kierownicy jednostek mogą upoważnić innego prokuratora do przekazania mediom informacji z toczącego się postępowania przygotowawczego lub dotyczących działalności prokuratury, z wyłączeniem jednak informacji niejawnych, a to ze względu na ważny interes publiczny.
Przepis ten w swej konstrukcji nie jest jednoznaczny, ponieważ nie wiadomo, czy ów interes powinien determinować decyzję prokuratora generalnego lub kierownika jednostki o przekazaniu mediom stosownych informacji, czy też decydować o upoważnieniu do takiej wypowiedzi innego prokuratora.
Kierownictwo tak, szeregowi nie?
Jak się wydaje, należałoby się opowiedzieć za pierwszym z tych rozwiązań. Niezależnie od powyższego, nie sposób oprzeć się wrażeniu, iż cały układ art. 12 prawa o prokuraturze zmierza do zapewnienia kierownictwu prokuratury możliwości swobody udzielania wszelkich informacji dotyczących także indywidualnych spraw, bez konieczności uzyskiwania zgody prokuratora referenta. Zapis art. 12 § 3 tejże ustawy jest w tej mierze symptomatyczny. Można założyć, iż był to główny cel regulacji, która jednocześnie wprowadziła dodatkowy „zakaz" ograniczający swobodę wypowiedzi prokuratorów w sprawach działalności prokuratury. Dotychczas żadna z tych kwestii nie budziła większych wątpliwości, tym bardziej że łączyła się z obowiązkiem zachowania tajemnicy służbowej uregulowanej w nowej ustawie w art. 102 § 1 – Prawo o prokuraturze. I jak pokazywała praktyka, nawet mając stosowną możliwość, prokuratorzy bardzo niechętnie decydowali się na przekazywanie tego typu informacji, popadając nieraz w konflikt z przełożonymi. Zdecydowanie większe zastrzeżenia interpretacyjne budzi kwestia ograniczenia wypowiedzi prokuratorów w sprawach odnoszących się do działalności prokuratury, co bez wątpienia może być traktowane jako próba wprowadzenia swoistej cenzury, która jeszcze do niedawna była nie do zaakceptowania dla członków funkcjonujących stowarzyszeń prokuratorskich.
Jest to o tyle ważne, że swoboda wypowiedzi ma wymiar konstytucyjny i dotyczy także prokuratorów, którzy jako obywatele mają prawo wypowiadania się oraz formułowania krytyki w dotyczących ich bezpośrednio sprawach.
Jak każdy obywatel
Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 10 konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej: konwencja) podpisanej w Rzymie 4 listopada 1950 r. (Dz U z 1993 r., nr 61, poz. 284) – „każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe". Ustęp 2 tego aktu zawiera możliwość ograniczania wolności jedynie w drodze ustawy ze względu na konkretne warunki przewidziane w tym przepisie. Dotyczy to bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej. Z kolei w art. 54 ust. 1 Konstytucji RP ustanowiono, iż: „każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji". Zgodnie zaś z art. 31 ust. 3 konstytucji, ograniczenia w korzystaniu z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Standardy konstytucyjne wydają się więc dalej idące niż przewidziane w konwencji. Wspomniane przepisy to jedynie część regulacji odnoszących się do przedstawionego zagadnienia. Trzeba bowiem dodać do nich zapisy pkt IX Karty Rzymskiej, które przyznają prokuratorom prawo do wolności wypowiedzi i zrzeszania się oraz zalecenia Rady Europy z 6 października 2000 r. określające, iż: „państwa powinny również podejmować kroki w celu zapewnienia prokuratorom posiadania skutecznego prawa do wolności wypowiedzi, poglądów, zgromadzenia, zrzeszania się. W szczególności powinni oni posiadać prawo do udziału w publicznej dyskusji w sprawach dotyczących prawa oraz wymiaru sprawiedliwości".