Trzeba zaplanować sobie chwile psychicznego oddechu

Łatwiej pokonać stres, gdy mamy stałe momenty na oderwanie się od codziennych spraw – mówi Krzysztof Kosy, psycholog biznesu.

Publikacja: 13.05.2018 21:00

Trzeba zaplanować sobie chwile psychicznego oddechu

Foto: Rzeczpospolita

Rz: Lekarze zwracają uwagę, że jednym z najbardziej szkodliwych czynników w pracy jest stres, na który sami też często narzekamy. Skąd on się u nas bierze?

Krzysztof Kosy: Stres to naturalna reakcja naszego organizmu na zewnętrzny bodziec, jakąś sytuację, która może nam zagrozić. Ewolucyjnie stres jest więc bardzo przydatny, gdyż pobudza nas do działania. Wywołuje naturalną reakcję walki albo ucieczki, co chroni nas przed zagrożeniem. Dzięki temu uciekaliśmy kiedyś przed szarżującym mamutem. Teraz taką reakcję może wywołać szef, trudny klient albo praca „na wczoraj".

Tyle że zwykle nie możemy ani uciec, ani walczyć. Jak się więc uodpornić na stres?

Ekstremalna odporność na stres też może mieć negatywne skutki, bo wtedy trudno się zmobilizować do działania. Pewien poziom stresu jest potrzebny – mówi się nawet o eustresie, czyli dobrym stresie. Dla osiągnięcia optymalnego poziomu wykonania zadań niezbędny jest pewien poziom pobudzenia emocjonalnego. Ilustruje to słynna krzywa Yerkesa-Dodsona; odwrócona parabola pokazująca, że jakość wykonania zadań rośnie wraz ze stresem. Jednak rośnie tylko do pewnego poziomu. Jeśli stresu jest zbyt dużo, to nas paraliżuje, pogarszając jakość i efektywność pracy.

Jak ocenić ten optymalny poziom stresu?

Dla każdego jest on nieco inny. Są osoby, które potrzebują stałej kontroli szefa, by móc dobrze pracować, a inne się tym stresują. Wiele też zależy od rodzaju zadań; zwykle przy tych trudnych optymalny poziom stresu jest nieco niższy, więc szef poganiający wtedy pracowników może ich tylko zdemobilizować.

Z europejskich badań wynika, że Polacy stresują się w pracy znacznie częściej niż inne nacje. Czy podatność na stres to nasza narodowa cecha?

Raczej nie, choć są pewne kulturowe uwarunkowania – np. Włosi czy Hiszpanie mniej się stresują terminami i mają bardziej luźne podejście do punktualności. Największym problemem jest jednak długofalowe oddziaływanie stresu, na które często są wystawieni polscy pracownicy.

Z czego to wynika?

Często z faktu, że firmy i menedżerowie nie określają jasno celów ani oczekiwań wobec pracowników. Pracownik ma się domyśleć, co i jak powinien zrobić, by szef był zadowolony, i nie zawsze może też liczyć na informację zwrotną. A gdy czujemy się niepewni, rośnie stres.

Jak sobie z tym radzić?

Na początek warto zadać sobie pytanie, co mnie stresuje – czy sam widok szefa, czy raport, który nam zlecił. Dobrze jest ustalić konkretne oczekiwania w danej sytuacji, co pozwoli nam określić priorytety – np. czy raport ma być pogłębiony czy gotowy „na już". W ograniczeniu stresu pomaga też planowanie pracy. Trzeba jednak pamiętać tu o pewnej elastyczności, bo zawsze może się zdarzyć coś nieprzewidzianego. Nie planujmy też na początek trudnych, ambitnych zadań, w których możemy utknąć na długo. Najlepiej zaczynać dzień od tzw. szybkich sukcesów (quick wins), wybierając łatwe, nawet drobne sprawy, które szybko da się załatwić. Zapewni to pozytywną energię, która potem pomoże uporać się ze stresującymi sytuacjami.

Podobno pomagają też ćwiczenia oddechowe?

Pomagają. Dobrze jest też znaleźć czas na psychiczny oddech, czyli chwile w ciągu dnia, gdy oderwiemy się od pracy. Najlepiej, gdy jest to jakaś stała aktywność angażująca nas emocjonalnie. Nasi przodkowie trzy razy dziennie – o 6 rano, w południe i o 18 – odmawiali modlitwę Anioł Pański. Dzięki temu mieli trzy stałe momenty oderwania się od codziennych spraw, nabrania do nich dystansu. Warto więc poszukać sobie czegoś, co nam na taki psychiczny oddech pozwoli, i najlepiej, jeśli są to zaplanowane, stałe chwile. Dobrze jest też zawalczyć o trochę autonomii w pracy – o to by, mieć wpływ na sposób realizacji zadań. Więcej kontroli nad tym, co robimy, pomaga ograniczać stres.

Praca
Depresja pracowników kosztuje firmy miliardy złotych. Straty są coraz większe
Praca
Rekordowa liczba studenckich staży w Programie Kariera
Praca
Dyplom nadal pomaga na starcie
Praca
Mobbing w miejscu pracy – jak sobie radzić z przemocą i nękaniem
Praca
Migranci zarobkowi krótko mieszkają pod dachem pracodawcy. Samodzielni Ukraińcy