Czy samotny rodzic ubiegający się o pomoc 500+ musi wystąpić z pozwem o alimenty

- Kobieta samotnie wychowująca dziecko nie ma wyroku sądu ustalającego alimenty na dziecko od jego ojca, w związku z czym złożyła wniosek o świadczenie wychowawcze na okres od 1 października 2017 r. bez tego wyroku. Czy, zamiast kierować do sądu pozew o alimenty, może uzupełnić swój wniosek przez przedstawienie aktu notarialnego, w którym ojciec dziecka zobowiąże się do płacenia alimentów i podda egzekucji, po nadaniu temu aktowi klauzuli wykonalności?

Tak. Warunki nabywania prawa do świadczenia wychowawczego (tzw. 500+) oraz zasady przyznawania i wypłacania tego świadczenia określa ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Przewidziano w niej, że świadczenie 500+ na pierwsze dziecko jest uzależnione od spełnienia kryterium dochodowego i przysługuje jeżeli dochód rodziny na osobę nie przekracza 800 zł, a jeżeli członkiem rodziny jest niepełnosprawne dziecko – 1 200 zł. Świadczenie 500+ na drugie i kolejne dziecko nie zależy od wysokości dochodu.

Prawo do świadczenia wychowawczego ustala się na okres od 1 października do 30 września następnego roku. Po zmianie przepisów, przy ustalaniu prawa do świadczenia 500+ na okres rozpoczynający się 1 października 2017 r. obowiązuje nowe ograniczenie polegające na tym, że świadczenie 500+ na dane dziecko nie przysługuje, jeżeli osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało ustalone, na rzecz tego dziecka od drugiego rodzica, świadczenie alimentacyjne na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd. Nie dotyczy to sytuacji, gdy:

- drugie z rodziców dziecka nie żyje,

- ojciec dziecka jest nieznany,

- powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone,

- sąd zobowiązał jedno z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka bądź

- dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach.

W myśl art. 776 kodeksu postępowania cywilnego (dalej k.p.c.) tytułem wykonawczym, będącym podstawą egzekucji, jest zasadniczo tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Natomiast zgodnie z art. 777 k.p.c. tytułem egzekucyjnym jest nie tylko orzeczenie sądu (prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu), czy ugoda zawarta przed sądem, ale także akt notarialny spełniający wymagania określone w tym przepisie. Jak zwrócono uwagę w wyjaśnieniach Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (https://www.mpips.gov.pl), aby osoba samotnie wychowująca dziecko spełniła warunek przestawienia aktu wykonawczego, nie musi występować do sądu z pozwem o alimenty. Wystarczające jest uzyskanie i przedstawienie tytułu wykonawczego ustalającego alimenty zatwierdzonego przez sąd, którym to tytułem będzie np. ugoda zawarta przed mediatorem, protokół z posiedzenia sądu zatwierdzającego ugodę zawartą przed sądem, a nawet umowa zawarta w formie aktu notarialnego, której sąd nadał klauzulę wykonalności.

Osoba samotnie wychowująca dziecko nie musi czekać ze złożeniem wniosku o świadczenie 500+ na uzyskanie potrzebnego tytułu wykonawczego. W sytuacji, gdy złoży wniosek, ale nie dołączy do niego tytułu wykonawczego, podmiot realizujący świadczenie wychowawcze ma obowiązek przyjąć wniosek i wyznaczyć termin 3 miesięcy na dostarczenie tytułu wykonawczego. W razie dostarczenia tego tytułu w terminie, świadczenie będzie przysługiwać od miesiąca złożenia wniosku. Natomiast niezastosowanie się do wezwania spowoduje zasadniczo pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia. Jednak w sytuacji, gdy powodem niedostarczenia tytułu wykonawczego było to, że – po skierowaniu sprawy do sądu – sąd wydał postanowienie w przedmiocie odmowy udzielenia zabezpieczenia w sprawie o alimenty, bieg terminu na uzupełnienie wniosku o świadczenie 500+ ulegnie zawieszeniu do dnia dostarczenia tytułu wykonawczego. Po dostarczeniu tego tytułu, świadczenie będzie przysługiwać od miesiąca złożenia wniosku, ale nie wcześniej niż od miesiąca, od którego drugi rodzic został zobowiązany do zapłaty alimentów.

Autorka jest radcą prawnym