Orzecznictwo sądów w sprawie PIT i podatku od spadków i darowizn

PIT może podlegać jedynie nadwyżka ponad wartość odziedziczoną lub darowaną i zgłoszoną fiskusowi. Zapadają już takie wyroki. Pewnie niebawem pojawią się też w przypadku sprzedaży mieszkań i domów – piszą eksperci.

Aktualizacja: 10.05.2018 08:08 Publikacja: 10.05.2018 07:52

Orzecznictwo sądów w sprawie PIT i podatku od spadków i darowizn

Foto: Fotolia.com

W „Rzeczpospolitej" z 29 marca br., w rozmowie przeprowadzonej przez Aleksandrę Tarkę z adwokatem Michałem Kowalskim z kancelarii KNDP, dotyczącej opodatkowania podatkiem dochodowym sprzedaży mieszkania lub domu otrzymanego w spadku albo darowiźnie, rozmówca stwierdza, że 19-proc. podatek jest płacony od ceny uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości lub kwoty niewiele od niej niższej.

Tak śmiałe i jednoznaczne tezy mają swoje źródło nie tyle w prawie rozumianym jako system, lecz w interpretacjach organów podatkowych i orzecznictwie sądów administracyjnych. Tyle że nie jest to najnowsze orzecznictwo. Nowe orzecznictwo zaczyna (nareszcie!) zwracać uwagę na skutki prawne i wzajemne oddziaływanie na siebie ustaw o podatku od spadków i darowizn i o PIT.

Na wstępie należy odpowiedzieć na pytanie: z jakich powodów ustawodawca zawarł w odrębnej ustawie zagadnienia związane z nabyciem własności rzeczy i praw majątkowych w przypadku spadku lub darowizny i ich opodatkowania? I dlaczego nie uczynił tego w ustawie o PIT?

Po pierwsze,w tych przypadkach mamy do czynienia z bezkosztowym nabyciem własności domu lub mieszkania z uwagi na formę nabycia. Mamy więc do czynienia z podatkiem od przychodu, określanego w wysokości cen rynkowych odziedziczonych lub darowanych rzeczy lub praw majątkowych. Wartość ta może być kwestionowana przez organy skarbowe, co powoduje konieczność jej weryfikacji.

Istnieje również obowiązek składania informacji lub deklaracji organom skarbowym co do majątku odziedziczonego lub darowanego. Daje to fiskusowi wiedzę o wartości dziedziczonego lub darowanego majątku, co jest niezbędne do określenia wysokości zobowiązania podatkowego. Wiedza ta ma też wpływ na zobowiązania podatkowe związane z ustawą o PIT w przypadku zbycia nieruchomości pozyskanej w drodze dziedziczenia lub darowizny.

Nie bez znaczenia jest też zwolnienie z podatku od spadków i darowizn osób z I grupy podatkowej. Uzasadniając wprowadzenie tych przepisów, ustawodawca wskazał, że zwolnienie to ma służyć ochronie majątku dorobkowego rodzin.

Skutkiem prawnym nabycia rzeczy i praw majątkowych jest prawo własności o określonej i zgłoszonej wartości i obowiązek zapłaty podatku lub skorzystanie ze zwolnienia podatkowego. Spadkobierca lub obdarowany zwiększa swój majątek o wartość domu lub mieszkania.

Natomiast w ustawie o PIT w art. 2 stanowi się, że przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn. Jeśli więc przyjąć, jak twierdzi udzielający wywiadu, że podatkiem dochodowym objęta jest w zasadzie cała kwota uzyskana ze sprzedaży otrzymanego w spadku mieszkania, dochodziłoby ponownie do opodatkowania przychodu ze spadku i darowizny. To zaś jest sprzeczne z cytowanym zapisem ustawowym. Absurd polega na tym, że ta sama kwota raz jest przychodem (ustawa o spadkach i darowiznach), a drugi raz dochodem (ustawa o PIT).

Taka interpretacja prowadzi do fikcyjności zapisów ustawy o spadkach i darowiznach i jest naruszeniem zasad wskazanych w art. 2 konstytucji. Błąd takiego rozumowania polega na przyjęciu poglądu, który nie uwzględnia, że zbywający mieszkanie spadkobierca lub obdarowany na podstawie ustawy o opodatkowaniu spadków i darowizn powiększył swój majątek o określoną wartość (opodatkowaną) i wartość ta nie może podlegać ponownemu opodatkowaniu PIT.

Ustawie o PIT może podlegać jedynie nadwyżka ponad wartość odziedziczoną lub darowaną i zgłoszoną fiskusowi. Pogląd taki jest już widoczny w orzecznictwie sądów administracyjnych, które w kilku wyrokach wskazywały tę argumentację, co prawda w odniesieniu do zniesienia odziedziczonej współwłasności. Przykład to wyrok NSA o sygn. II FSK 1432/16 podsumowujący tę linię orzeczniczą. Stwierdza on, że: aby można było mówić o powstaniu przychodu w sytuacji wskazanej w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o PIT, należałoby wykazać, iż zdarzenie polegające na odpłatnym zbyciu nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości spowodowało w majątku podatnika przyrost majątku. Należy mieć nadzieję, że taki pogląd sądów pojawi się w wyrokach dotyczących sprzedaży odziedziczonych czy darowanych mieszkań i domów, gdyż argumentacja przytoczona przez NSA jest w pełni zasadna również w tych przypadkach.

Dariusz Żurawski jest adwokatem, Marek Isański przedsiębiorcą, założycielem Fundacji Praw Podatnika

W „Rzeczpospolitej" z 29 marca br., w rozmowie przeprowadzonej przez Aleksandrę Tarkę z adwokatem Michałem Kowalskim z kancelarii KNDP, dotyczącej opodatkowania podatkiem dochodowym sprzedaży mieszkania lub domu otrzymanego w spadku albo darowiźnie, rozmówca stwierdza, że 19-proc. podatek jest płacony od ceny uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości lub kwoty niewiele od niej niższej.

Tak śmiałe i jednoznaczne tezy mają swoje źródło nie tyle w prawie rozumianym jako system, lecz w interpretacjach organów podatkowych i orzecznictwie sądów administracyjnych. Tyle że nie jest to najnowsze orzecznictwo. Nowe orzecznictwo zaczyna (nareszcie!) zwracać uwagę na skutki prawne i wzajemne oddziaływanie na siebie ustaw o podatku od spadków i darowizn i o PIT.

Pozostało 83% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów