Wykup przedmiotu leasingu finansujący wpisze do księgi

Przychód ze zbycia środka trwałego, w tym oddanego do używania na podstawie leasingu operacyjnego, wykazuje się w kol. 8. Jest nim kwota zapłacona przez nabywcę, która jednak nie może być niższa od hipotetycznej wartości netto.

Publikacja: 25.06.2015 05:00

Foto: 123RF

Firma leasingowa (podatnik VAT czynny) zawarła z przedsiębiorcą na cztery lata (48 miesięcy) umowę leasingu operacyjnego tokarki. Tokarka stanowiła środek trwały firmy leasingowej amortyzowany liniowo z zastosowaniem ustawowej 14-proc. rocznej stawki amortyzacyjnej przewidzianej dla obrabiarek do metalu. Środek trwały został wprowadzony do ewidencji środków trwałych firmy leasingowej w dniu zawarcia umowy leasingu, tj. 24 czerwca 2011 r. Pierwszy odpis amortyzacyjny został rozliczony za lipiec 2011 r., a ostatni będzie rozliczony za czerwiec 2015 r. Wartość początkowa tokarki wynikająca z ewidencji środków trwałych to 30 000 zł. Po zakończeniu leasingu operacyjnego korzystający wykupi (ma to nastąpić 25 czerwca 2015 r.) przedmiot leasingu za 3075 zł, w tym VAT 575 zł (w całości odliczony). Wykup tokarki zostanie udokumentowany fakturą z 25 czerwca 2015 r. wystawioną przez firmę leasingową. Firmą leasingową jest spółka jawna dwóch osób fizycznych (udziały wspólników są równe) prowadząca podatkową księgę przychodów i rozchodów metodą kasową. Jak po zakończeniu umowy leasingu operacyjnego firma leasingowa powinna wykazać wykup tej tokarki w podatkowej księdze? – pyta czytelnik.

Zgodnie z art. 23c ustawy o PIT, jeżeli po upływie podstawowego okresu umowy leasingu, o której mowa w art. 23b ust. 1 ustawy o PIT, tj. leasingu operacyjnego, finansujący przenosi na korzystającego własność środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, będących przedmiotem tej umowy, to:

1) przychodem ze sprzedaży środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie sprzedaży; jeżeli jednak cena ta jest niższa od hipotetycznej wartości netto środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, to przychód ten określa się w wysokości wartości rynkowej według zasad określonych w art. 19 ustawy o PIT;

2) kosztem uzyskania przychodów przy ustalaniu dochodu ze sprzedaży jest rzeczywista wartość netto.

U finansującego przychodem ze sprzedaży środków trwałych będących przedmiotem leasingu operacyjnego korzystającemu jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie sprzedaży. W przypadku sprzedaży przedmiotowej tokarki byłaby to zatem kwota 2500 zł (należny VAT nie stanowi przychodu).

Jak obliczyć

Aby jednak można było przyjąć za przychód cenę określoną w umowie sprzedaży środka trwałego, nie może być ona niższa od hipotetycznej wartości netto środków trwałych. Gdyby cena określona w umowie była niższa od tej wartości, przychód określałoby się w wysokości wartości rynkowej według zasad przedstawionych w art. 19 ustawy o PIT.

W odniesieniu do środków trwałych przez hipotetyczną wartość netto rozumie się wartość początkową określoną zgodnie z art. 22g ustawy o PIT pomniejszoną o odpisy amortyzacyjne obliczone według zasad określonych w art. 22k ust. 1 ustawy o PIT (tj. metodą degresywną) z uwzględnieniem współczynnika 3,0 (zob. art. 23a pkt 6 lit. a ustawy o PIT).

Wysokość odpisów

Aby zatem ustalić, jaka byłaby hipotetyczna wartość netto, trzeba obliczyć, jaka byłaby kwota odpisów amortyzacyjnych rozliczonych za pomocą metody degresywnej i współczynnika 3,0.

Dla ustalenia hipotetycznej wartości netto metoda degresywna (określana też jako metoda degresywno-liniowa) polega na tym, że:

1. Odpisy amortyzacyjne w pierwszym roku używania środka trwałego są naliczone od jego wartości początkowej i stawki z wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych (stawki ustawowe) podwyższonych o współczynnik 3,0.

2. W następnych latach podatkowych amortyzacja naliczana jest od wartości początkowej środka trwałego, ale pomniejszonej o odpisy amortyzacyjne z lat poprzednich (ustalonej na początek kolejnych lat ich używania), także przy zastosowaniu stawki ustawowej podwyższonej o współczynnik 3,0.

3. Począwszy od roku podatkowego, w którym tak określona roczna kwota amortyzacji miałaby być niższa od rocznej kwoty amortyzacji obliczonej przy zastosowaniu metody liniowej, podatnicy rozliczają dalsze odpisy zgodnie z tą metodą liniową, tj. od wartości początkowej i według stawki ustawowej.

Przykład

Wartość początkowa tokarki wynikająca z ewidencji środków trwałych firmy leasingowej wynosi 30 000 zł. Amortyzację tego środka trwałego firma leasingowa rozpoczęła w lipcu 2011 r. Ustawowa roczna stawka amortyzacyjna na obrabiarki do metali, w tym tokarki, wynosi 14 proc. Stawka amortyzacyjna obliczona przy zastosowaniu współczynnika 3,0 wyniesie zatem 42 proc.

W celu sprawdzenia, od którego roku podatkowego należałoby obliczać odpisy przy zastosowaniu metody liniowej, należy ustalić, jaka byłaby roczna kwota odpisów amortyzacyjnych przy zastosowaniu metody liniowej i ustawowej 14-proc. stawki amortyzacyjnej. Roczna kwota odpisów amortyzacyjnych metodą liniową przedmiotowej tokarki wyniosłaby 4200 zł (30 000 zł x 14 proc.).

Roczne kwoty amortyzacji przedmiotu leasingu (tokarki) obliczone metodą degresywną wyniosą:

- I rok amortyzacji (lipiec–grudzień 2011 r.)

Podstawa naliczania odpisów: 30 000 zł (tj. wartość początkowa)

Kwota odpisów amortyzacyjnych: 6300 zł (30 000 zł x 42 proc. : : 12 m-cy x 6 m-cy)

- II rok amortyzacji (2012 r.)

Podstawa naliczania odpisów: 23 700 zł (tj. różnica pomiędzy wartością początkową a sumą odpisów amortyzacyjnych rozliczonych za 2011 rok)

Roczna kwota odpisów amortyzacyjnych: 9954 zł (23 700 zł x 42 proc.)

- III rok amortyzacji (2013 r.)

Podstawa naliczania odpisów – 13 746 zł (tj. różnica pomiędzy wartością początkową a sumą odpisów amortyzacyjnych rozliczonych za lata 2011 i 2012)

Roczna kwota odpisów amortyzacyjnych: 5773,32 zł (13 746 zł x 42 proc.)

- IV rok amortyzacji (2014 r.)

Podstawa naliczania odpisów – 7972,68 zł (tj. różnica pomiędzy wartością początkową a sumą odpisów amortyzacyjnych rozliczonych za lata 2011–2013)

Roczna kwota odpisów amortyzacyjnych: 3348,53 zł (7972,68 zł x 42 proc.).

W IV roku amortyzacji tokarki metodą degresywną przy zastosowaniu współczynnika 3,0 kwota rocznych odpisów amortyzacyjnych wyniosłaby 3348,53 zł i byłaby niższa od kwoty odpisów amortyzacyjnych według metody liniowej (4200 zł). Dlatego dla ustalenia łącznej kwoty odpisów potrzebnej do określenia hipotetycznej wartości netto środka trwałego od tego roku należy się posłużyć kwotą odpisów amortyzacyjnych dokonanych metodą liniową, a zatem rozliczana kwota odpisów amortyzacyjnych za 2014 r. wyniesie 4200 zł.

- V rok amortyzacji (styczeń–czerwiec 2015 r.)

Podstawa naliczania odpisów: 30 000 zł (tj. wartość początkowa)

Roczna kwota odpisów amortyzacyjnych: 2100 zł (30 0000 zł x 14 proc. : 12 m-cy x 6 m-cy).

Łączna kwota odpisów amortyzacyjnych od przedmiotowej tokarki obliczona według zasad określonych w art. 22k ust. 1 ustawy o PIT i współczynnika 3,0 wyniosłaby (za okres od lipca 2011 r. do czerwca 2015 r.) 28 327,32 zł.

(6300 zł + 9954 zł + 5773,32 zł + 4200 zł + 2100 zł).

Hipotetyczna wartość netto wyniesie 1672,68 zł (30 000 zł – 28 327,32 zł), jest zatem niższa od ceny sprzedaży określonej w umowie wykupu. Przychodem firmy leasingowej będzie więc cena wynikająca z umowy sprzedaży, tj. 2500 zł.

Koszt uzyskania

U finansującego kosztem uzyskania przychodów przy ustalaniu dochodu ze sprzedaży jest rzeczywista wartość netto. W przypadku leasingu operacyjnego środka trwałego przez rzeczywistą wartość netto rozumie się wartość początkową środków trwałych (zaktualizowaną zgodnie z odrębnymi przepisami) pomniejszoną o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT (zob. art. 23a pkt 5 lit. a ustawy o PIT).

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że firma leasingowa amortyzowała tokarkę metodą liniową, która w myśl art. 22i ust. 1 ustawy o PIT polega na rozliczaniu odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych określonych w wykazie stawek amortyzacyjnych (w przypadku obrabiarek do metali, w tym tokarek – 14 proc.) i zasad, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT.

Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych (...) począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek lub wartość wprowadzono do ewidencji (wykazu) (...) do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór. Suma odpisów amortyzacyjnych obejmuje również odpisy, których zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy o PIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów (zob. art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT).

Przykład

Łączne (faktyczne) odpisy amortyzacyjne dokonane przez firmę leasingową od przedmiotu leasingu (tokarki) w okresie od lipca 2011 r. do czerwca 2015 r. (48 miesięcy) wyniosą zatem 16 800 zł (30 000 zł x 14 proc. : 12 m-cy x 48 m-cy)

W konsekwencji rzeczywista wartość netto (a zarazem koszt uzyskania przychodów finansującego) wyniesie 13 200 zł (30 000 zł – 16 800 zł).

W celu wprowadzenia do księgi przychodów i rozchodów kosztu uzyskania przychodów (odpowiadającego rzeczywistej wartości netto) finansujący powinien sporządzić dowód wewnętrzny. Załóżmy, że będzie to dowód wewnętrzny nr DW 1/06/2015 z 25 czerwca 2015 r. i że faktura ma numer 144/06/2015.

Podatkową księgę przychodów i rozchodów prowadzą m.in. spółki jawne osób fizycznych (zob. art. 24a ust. 1 ustawy o PIT i § 2 ust. 1 rozporządzenia ministra finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów). Przychód ze sprzedaży środków trwałych, w tym oddanych do używania na podstawie umowy leasingu operacyjnego, wpisuje się do kolumny 8 pkpir. Jak wynika z objaśnień do księgi, „(...) Kolumna 8 jest przeznaczona do wpisywania pozostałych przychodów, np. przychodów z odpłatnego zbycia składników majątku, otrzymanych kar umownych, wynagrodzenia płatnika".

Z kolei koszty uzyskania przychodów związane z tą sprzedażą finansujący powinien wpisać do kolumny 13 księgi

Numerem kolejnym wpisu, tj.:

- np. 134/06/2015 – firma leasingowa powinna oznaczyć fakturę nr 144/06/2015

- np. 135/06/2015 – firma leasingowa powinna oznaczyć dowód wewnętrzny nr DW 1/06/2015

(przy założeniu, że firma leasingowa stosuje miesięczne numeracje wpisów).

Uwaga! Przychody oraz koszty uzyskania przychodów z udziału w spółce niebędącej osobą prawną (czyli m.in. w spółce jawnej) u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku (udziału). W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe (zob. art. 8 ust. 1 – ust. 2 ustawy o PIT). Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że udziały wspólników są równe, a zatem każdy ze wspólników w związku z tą transakcją wykupu przedmiotu leasingu powinien rozpoznać przychód w wysokości 1250 zł i koszt podatkowy w wysokości 6600 zł.

Dodatkowa dokumentacja

Podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów są obowiązani do prowadzenia ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, zawierającej m.in. datę likwidacji środka trwałego oraz jej przyczynę albo datę zbycia (zob. art. 22n ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT). Firma leasingowa w prowadzonej ewidencji środków trwałych powinna zatem wskazać datę zbycia, tj. 25 czerwca 2015 r.

Autor jest doradcą podatkowym

Firma leasingowa (podatnik VAT czynny) zawarła z przedsiębiorcą na cztery lata (48 miesięcy) umowę leasingu operacyjnego tokarki. Tokarka stanowiła środek trwały firmy leasingowej amortyzowany liniowo z zastosowaniem ustawowej 14-proc. rocznej stawki amortyzacyjnej przewidzianej dla obrabiarek do metalu. Środek trwały został wprowadzony do ewidencji środków trwałych firmy leasingowej w dniu zawarcia umowy leasingu, tj. 24 czerwca 2011 r. Pierwszy odpis amortyzacyjny został rozliczony za lipiec 2011 r., a ostatni będzie rozliczony za czerwiec 2015 r. Wartość początkowa tokarki wynikająca z ewidencji środków trwałych to 30 000 zł. Po zakończeniu leasingu operacyjnego korzystający wykupi (ma to nastąpić 25 czerwca 2015 r.) przedmiot leasingu za 3075 zł, w tym VAT 575 zł (w całości odliczony). Wykup tokarki zostanie udokumentowany fakturą z 25 czerwca 2015 r. wystawioną przez firmę leasingową. Firmą leasingową jest spółka jawna dwóch osób fizycznych (udziały wspólników są równe) prowadząca podatkową księgę przychodów i rozchodów metodą kasową. Jak po zakończeniu umowy leasingu operacyjnego firma leasingowa powinna wykazać wykup tej tokarki w podatkowej księdze? – pyta czytelnik.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP