Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą spotykają się z sytuacjami, kiedy otrzymują jakieś świadczenie bez obowiązku zapłaty. Nie zawsze oznacza to powstanie przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń. Każdorazowo jednak wymaga szczegółowego przeanalizowania takiej możliwości. Błędna ocena wiąże się bowiem z powstaniem zaległości podatkowych. Co należy brać pod uwagę, ustalając czy powstał przychód z nieodpłatnych świadczeń?
Definicja z ustawy
Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT przychodami jest wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie. Przychodem jest także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez samorządowe zakłady budżetowe w rozumieniu ustawy o finansach publicznych oraz spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie.
Brak wzajemności
Ustawa o CIT nie zawiera definicji pojęcia „nieodpłatne świadczenia". W celu określenia jego znaczenia warto odwołać się do wyroków sądów administracyjnych. Wynika z nich, że określenie „nieodpłatne świadczenia" należy rozumieć jako zjawiska gospodarcze oraz zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy (m.in. uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 listopada 2002 r., FPS 9/02 i z 16 października 2006 r., II FPS 1/06 oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 stycznia 2010 r., II FSK 1417/08). Nieodpłatne świadczenie należy rozumieć jako uzyskanie przez podatnika wymiernej korzyści majątkowej niezwiązanej z poniesieniem wydatków, z powstaniem kosztów, z obowiązkiem uiszczenia wynagrodzenia lub z inną formą ekwiwalentu (brakiem wzajemności w jakimkolwiek sensie).
Nieodpłatne świadczenie występuje więc wtedy, gdy brak jest ekwiwalentnego świadczenia, rozumianego jako uzyskanie jakiejkolwiek korzyści, nie tylko w formie pieniężnej. Chociaż kwestia ta może się wydawać nieskomplikowana, w praktyce często jest przedmiotem wątpliwości.
Przykład
Spółka A zamierza wynajmować od innej spółki przestrzeń biurową przez okres co najmniej pięciu lat. W wyniku negocjacji strony ustaliły, że spółce A będą przysługiwać trzy miesiące bezczynszowego wynajmu. Czy w ten sposób uzyskuje ona nieodpłatne świadczenie i jest zobowiązana do rozpoznania przychodu?
