Trwający właśnie „dialog głuchych", który wybuchł w wyniku przyjętego w Polsce ustawodawstwa, niepotrzebnie zagraża odwróceniem budowanego od dziesięcioleci procesu zbliżenia i uzdrowienia polsko-izraelskich relacji. Debatę podsyca wiele zrozumiałego bólu i gniewu po obu stronach. Potrzebna jest wzajemna empatia i odwaga, aby spojrzeć na problemy oczami rozmówcy i wielkodusznie zaakceptować tę perspektywę.
Gdyby rządy Polski i Izraela były skłonne wydać wspólną deklarację wzorowaną na poniższym projekcie, ten bolesny epizod prawdopodobnie mógłby zostać produktywnie zakończony. Polska była pierwszą ofiarą niemieckiej agresji w czasie II wojny światowej. Wówczas na polskiej ziemi hitlerowcy rozpoczęli przeprowadzanie tego, co zostało uznane za najgorszą zbrodnię we współczesnej historii: ludobójczą zagładę wszystkich Żydów mieszkających w Europie, w tym ponad trzech milionów polskiego pochodzenia, którzy stanowili więcej niż połowę wszystkich zamordowanych Żydów.
Było wielu, zbyt wielu – nawet jeden to byłoby zbyt wielu – Polaków, którzy współpracowali z Niemcami w prześladowaniu i mordowaniu swoich braci, polskich Żydów. Niestety, współpraca lokalnych społeczności w tym nazistowskim planie była powszechna w wielu krajach, które znalazły się pod okupacją niemiecką, a Polska z całą pewnością nie była najgorszym z takich przypadków. Oczywiście, rząd Polski, przemawiając w imieniu narodu, głęboko tego żałuje i podkreśla, że nie dąży do zacierania ani ukrywania tej tragicznej prawdy. Fałszowanie przeszłości charakteryzuje reżimy, z którymi Polska z sukcesem walczyła o swoje wyzwolenie.
Było w tym samym czasie wielu synów i wiele córek tego samego narodu, więcej niż w jakimkolwiek innym kraju europejskim pod okupacją niemiecką, którzy ryzykowali, a czasami poświęcali swoje życie, aby chronić swoich żydowskich współobywateli. Rząd Izraela uznał i nadal uznaje ich za Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata i uhonorował ich na wieki w sercu narodu żydowskiego w jego stolicy Jerozolimie.
Nie można też zaprzeczyć, że ogrom i zupełna wyjątkowość Shoah czasami zasłaniały w światowej pamięci niewypowiedziane okropieństwa dokonywane podczas okupacji niemieckiej na Polakach, w tym śmierć blisko dwóch milionów polskich cywilów – mężczyzn, kobiet i dzieci. Co gorsza, w umysłach niektórych Zagłada Żydów w Polsce zaczęła być uważana za ludobójstwo Żydów dokonane przez Polskę.