Z początkiem roku weszła w życie zasadnicza część przepisów wywołującej wiele kontrowersji ustawy z 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne. Spośród wprowadzanych zmian niemal od samego początku prac zdecydowanie największe emocje wzbudzał nowy system opłat za korzystanie z usług wodnych oraz reorganizacja struktury gospodarowania wodami przez utworzenie Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. Na uboczu żywej dyskusji o reformie prawa wodnego pozostała jednak istotna z punktu widzenia praktyki procesu inwestycyjnego nowelizacja ustawy z 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko („Ustawa ocenowa"). Ustawa ta reguluje procedurę uzyskiwania jednej z kluczowych obecnie w procesie inwestycyjnym decyzji, czyli decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Dla wielu przedsięwzięć otrzymanie tej właśnie decyzji jest kluczowym kamieniem milowym inwestycji, a co więcej, może stać się także tym etapem, który skutecznie inwestycję blokuje. Wpływają na to chociażby zbyt ogólne zapisy dotyczące udziału stron postępowania oraz szerokie uprawnienia organizacji ekologicznych.
Ułatwienia i utrudnienia
Nowelizacja z początku roku częściowo wychodzi naprzeciw tym wyzwaniom, ponieważ wprowadza przepis doprecyzowujący krąg stron uczestniczących w postępowaniu o wydanie decyzji środowiskowej. Z drugiej jednak strony wprowadza inne uregulowania, które z kolei mogą postępowanie utrudnić, np. dodanie nowych organów uczestniczących w postępowaniu. Zatem pojawia się pytanie: czy od tej pory będzie łatwiej czy jednak trudniej uzyskać decyzję środowiskową?
Do końca 2017 roku ustawa ocenowa nie wskazywała komu konkretnie, oprócz wnioskodawcy, przysługiwał status strony w postępowaniu o wydanie decyzji środowiskowej. Zastosowanie znajdowała więc ogólna zasada wyrażona w art. 28 k.p.a., zgodnie z którą stroną był każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żądał czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Jednak określenie stron postępowania w tak ogólny sposób przysparzało wielu trudności praktycznych i w konsekwencji sądy administracyjne musiały doprecyzowywać ten element. W orzecznictwie przyjęto, że status strony w postępowaniu o wydanie decyzji środowiskowej przysługuje podmiotom posiadającym tytuł prawny do nieruchomości położonych w bezpośrednim sąsiedztwie zamierzonego przedsięwzięcia, a oprócz tego tym podmiotom, których nieruchomości mieszczą się w zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia. Chodziło tu o każde oddziaływanie, a nie tylko takie, które przekracza określone normy. Oznaczało to w praktyce, że krąg stron uczestniczących w postępowaniach był bardzo szeroki, a to przekładało się na możliwość kwestionowania wydanej decyzji środowiskowej przez wiele podmiotów, co w oczywisty sposób nie ułatwiało inwestycji.
Kwestia ta została w końcu doprecyzowana nowelizacją. Obecnie stroną postępowania w sprawie wydania decyzji środowiskowej, oprócz wnioskodawcy, będzie podmiot, któremu przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości znajdującej się w obszarze, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie. Dalej doprecyzowano, że przez ten obszar należy rozumieć: po pierwsze, działki przylegające bezpośrednio do działek, na których ma być realizowane przedsięwzięcie; po drugie, działki, na których w wyniku realizacji lub funkcjonowania przedsięwzięcia zostałyby przekroczone standardy jakości środowiska; po trzecie, działki znajdujące się w zasięgu znaczącego oddziaływania przedsięwzięcia, które może wprowadzić ograniczenia w zagospodarowaniu nieruchomości, zgodnie z jej aktualnym przeznaczeniem.
Na tym tle widać więc, że nowelizacja ustawy ocenowej doprecyzowała i zawęziła krąg stron postępowania o wydanie decyzji środowiskowej w stosunku do dotychczasowego podejścia. Warto także zwrócić uwagę, że do tej pory do wzięcia udziału w postępowaniu wystarczało jakiekolwiek oddziaływanie przedsięwzięcia na nieruchomość. Natomiast od 1 stycznia 2018 roku podmioty, którym przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości nieprzylegających bezpośrednio do przedsięwzięcia, muszą wykazać, że jego oddziaływanie jest znaczne lub że w jego wyniku zostały przekroczone standardy jakości środowiska. Trzeba w tym miejscu podkreślić, że nowe zasady dotyczące określania stron mają zastosowanie także do postępowań wszczętych i niezakończonych przed 1 stycznia 2018 roku. W konsekwencji zmiana ta ma szansę usprawnić postępowania, które się toczą.
