Obok tradycyjnego postępowania sądowego istnieją metody alternatywnego rozwiązywania sporów. Jedną z nich jest mediacja. W ramach tego typu postępowań strony pod okiem mediatora, starają się rozwiązać istniejący między nimi konflikt. Wśród korzyści płynących z mediacji jest to, że strony niemal zawsze dobrowolnie realizują postanowienia wspólnie wypracowanych ugód. Mediacja może znaleźć szerokie zastosowanie także w sporach o zapłatę, toczonych przez dostawców ze szpitalami, a tym samym być szansą dla Samodzielnych Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej (SP ZOZ) na zmniejszenie ich zadłużenia.
Ugoda lepsza niż wyrok
Wytoczenie powództwa powinno stanowić ostateczność – czyli gdy wszystkie inne sposoby rozwiązania sporu zawiodły. Postępowania sądowe są długotrwałe i generują wysokie koszty. Mediacja jest szybsza – trwa zazwyczaj do trzech miesięcy. Jej koszty również są mniejsze – zgodnie z rozporządzeniem ministra sprawiedliwości z 20 czerwca 2016 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym w sprawach o prawa majątkowe, wynagrodzenie mediatora wynosi 1 proc. wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 150 zł i nie więcej niż 2000 zł za całość postępowania mediacyjnego. Zwrotowi podlegają udokumentowane i niezbędne wydatki mediatora poniesione w związku z przeprowadzeniem mediacji (koszty przejazdu, wynajmu pomieszczenia niezbędnego do przeprowadzenia posiedzenia mediacyjnego, w wysokości nieprzekraczającej 70 zł za jedno posiedzenie oraz korespondencji, w wysokości nieprzekraczającej 30 zł).
Najlepiej zobrazuje to przykład. Analizując sprawę wytoczoną przez dostawcę przeciwko szpitalowi o zapłatę 60 000 zł, opłata od pozwu wynosi 5 proc. kwoty stanowiącej wartość przedmiotu sporu, czyli 3000 zł. Przy czym w postępowaniu sądowym dochodzą do zapłaty dodatkowe koszty – wynagrodzenie profesjonalnych pełnomocników, biegłego etc. Mając na uwadze okoliczność, że postępowania niemal zawsze są dwuinstancyjne, do zapłaty dojdą koszty postępowania apelacyjnego. Dodatkowo trzeba wskazać, że kwota 60 000 zł po kilku latach postępowania zostanie powiększona o odsetki. Łącznie może dać to kwotę zadłużenia większą o kilkanaście procent w stosunku do pierwotnego zadłużenia. Podczas gdy koszt wynagrodzenia mediatora, zgodnie z przytoczonym rozporządzeniem, to 1 proc. z 60 000 zł, a więc 600 zł.
Pakiet wierzycielski – rekomendowane rozwiązania
Do odchodzenia od długotrwałych i kosztowych sporów sądowych zachęca również stworzony w Ministerstwie Rozwoju tzw. „Pakiet wierzycielski" (ustawa z 7 kwietnia 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności; DzU z 12 maja 2017 r., poz. 933). Zwiększa on możliwość zawierania ugód cywilnoprawnych przez jednostki sektora finansów publicznych. W uzasadnieniu projektu ustawy zostało wskazane m.in., że podmioty dysponujące środkami publicznymi jedynie w nielicznych sprawach zawierają ugody. Podmioty te wybierają proces przed sądem powszechnym, nawet w sprawach, w których prawdopodobieństwo wygranej jest tak niskie, co nie rekompensuje kosztów postępowania. Nie dokonują one kalkulacji kosztów, często ze szkodą dla wydatków publicznych.
„Pakiet wierzycielski" zmienia kilkanaście ustaw. W kontekście sporów sądowych szpitali z dostawcami regulacja ta jest bardzo istotna, ponieważ wskazuje na zasadność zawierania ugód przez instytucje publiczne. Podmioty takie mogą zawrzeć ugodę w sprawie spornej należności w przypadku dokonania oceny, że skutki ugody są dla nich korzystniejsze niż prawdopodobny wynik postępowania sądowego. Przepisy te obowiązują od 1 czerwca 2017 r. „Pakiet wierzycielski" ma służyć usprawnieniu dochodzenia należności przez przedsiębiorców, a tym samym poprawie płynności finansowej, zwłaszcza małych i średnich firm. W uzasadnianiu projektu czytamy o obopólnych korzyściach – dzięki ugodzie może dojść np. do skrócenia czasu otrzymania zapłaty przez podmiot prywatny od dłużnika będącego jednostką sektora finansów publicznych, a z drugiej strony – do poniesienia przez jednostkę niższych kosztów, w tym wydatków związanych z prowadzeniem postępowania.
