Planowanie przestrzenne na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią

Zgodnie z definicją zawartą w nowym Prawie wodnym (które weszło w życie 1 stycznia 2018 r.), do obszarów szczególnego zagrożenia powodzią zalicza się przede wszystkim obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i wynosi 1 proc. oraz obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi 10 proc. Tereny te przedstawia się na mapach zagrożenia powodziowego oraz na mapach ryzyka powodziowego. Dla obszarów tych opracowuje się również plany zarządzania ryzykiem powodziowym.

Obowiązkowe ujawnienie w dokumentacji Od 1 stycznia 2018 r. obszary szczególnego zagrożenia powodzią podlegają obligatoryjnemu ujawnieniu w dokumentach planistycznych i  decyzjach lokalizacyjnych. Wcześniej nie było to obowiązkowe: informacje takie mogły być zamieszczane w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, planie zagospodarowania przestrzennego województwa, miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz w decyzjach o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego i decyzjach o warunkach zabudowy.

Obowiązek ujawniania obszarów szczególnego zagrożenia powodzią obejmuje także, poza wskazanymi wyżej dokumentami, uwzględnianie tych obszarów w ramowym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego związku metropolitalnego oraz w gminnym programie rewitalizacji. Ponadto, poziom zagrożenia powodziowego wynikający z wyznaczenia obszarów szczególnego zagrożenia powodzią uwzględniać należy w decyzjach o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzjach o warunkach zabudowy, dotyczących nieruchomości w całości lub w części położonych na tych obszarach.

Wymóg uzgodnienia projektów

Co więcej, projekty niektórych dokumentów planistycznych wymagają obecnie każdorazowo uzgodnienia z organem Wód Polskich w zakresie dotyczącym zabudowy i zagospodarowania terenu położonego na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią. Obowiązek ten dotyczy strategii rozwoju województwa, planu zagospodarowania przestrzennego województwa, ramowego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego związku metropolitalnego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, gminnego programu rewitalizacji, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej.

Dokonując uzgodnienia organy Wód Polskich uwzględniają szereg kryteriów. Po pierwsze ocenie podlega prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi. Ponadto konieczne jest uwzględnienie poziomu zagrożenia powodziowego, a także proponowanej w uzgadnianym dokumencie zabudowy i zagospodarowania terenu położonego na obszarze szczególnego zagrożenia powodzią. Wreszcie, dokonanie uzgodnienia wymaga oceny aktualnego zagospodarowania i dotychczasowego przeznaczenia terenu. Uzgodnienie dokonywane jest w formie decyzji administracyjnej, w której wskazywane są wymagania lub warunki dla planowanej zabudowy czy też planowanego zagospodarowania terenów położonych na obszarze szczególnego zagrożenia powodzią.

W ustawie wprowadzony został również zamknięty katalog przesłanek, których wystąpienie skutkuje obowiązkiem odmowy uzgodnienia projektu dokumentu planistycznego >patrz ramka.

Zmiany w decyzjach inwestycyjnych

Wprowadzenie zmian w zakresie planowania przestrzennego na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią skutkowało koniecznością modyfikacji regulacji dotyczących pozwoleń inwestycyjnych, jakie są wymagane by zrealizować przedsięwzięcie na takich terenach.

Przykładowo, dotychczas realizacja przedsięwzięcia polegającego na budowie dużego zakładu produkcyjnego wymagała co do zasady uzyskania trzech różnych decyzji:

- decyzji zwalniającej z zakazu lokalizowania na tym obszarze nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (wydawanej na podstawie art. 40 ust. 3 uchylonego prawa wodnego),

- decyzji zwalniającej z zakazu wykonywania na takim obszarze robót lub czynności utrudniających ochronę przed powodzią lub zwiększających zagrożenie powodziowe, w tym wykonywania urządzeń wodnych i innych obiektów budowlanych (wydawanej na podstawie art. 88l ust. 2 uchylonego prawa wodnego),

- pozwolenia wodnoprawnego na wznoszenie obiektów budowlanych i wykonywanie innych robót budowlanych (wydawanej na podstawie art. 122 ust. 2 pkt 2 uchylonego prawa wodnego).

Po wejściu w życie nowego Prawa wodnego taka sama inwestycja wymaga jedynie uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na lokalizowanie na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz nowych obiektów budowlanych.

Wygaśnięcie niektórych decyzji lokalizacyjnych

Zgodnie z art. 546 ust. 1 Prawa wodnego 1 stycznia 2018 r. wygasły decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzje o warunkach zabudowy dotyczące nieruchomości zlokalizowanych na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią oraz w odległości mniejszej niż 50 m od stopy wału przeciwpowodziowego po stronie napowietrznej. W mocy pozostały jednak decyzje:

- dotyczące rozbudowy, przebudowy, odbudowy istniejących obiektów liniowych,

- na podstawie których przed 1 stycznia 2018 r. wydano decyzję o pozwoleniu na budowę albo dokonano zgłoszenia stosownie do przepisów ustawy Prawo budowlane, w odniesieniu do którego właściwy organ nie wniósł sprzeciwu,

- dotyczące zagospodarowania terenu niezwiązanego z wykonywaniem robót budowlanych lub polegającego wyłącznie na budowie drogi rowerowej, urządzeń melioracji wodnych lub budowli przeciwpowodziowych.

Wójt, burmistrz lub prezydent miasta ma obowiązek opracować wykaz decyzji lokalizacyjnych, które wygasły w związku z wejściem w życie Prawa wodnego w ciągu 12 miesięcy. Następnie, wykaz ten zostanie przekazany właściwym miejscowo organom administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego. Zostanie on także ogłoszony na stronie Biuletynu Informacji Publicznej właściwej gminy.

Mając na uwadze treść opisanych wyżej regulacji wydaje się, że celem ustawodawcy było spowodowanie, że co do zasady każda decyzja lokalizacyjna wydana dla nieruchomości położonej na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią na podstawie dotychczasowych regulacji, która nie została zrealizowana, miała zostać wyeliminowana z obrotu prawnego. W rezultacie inwestor, który zamierza zrealizować dane przedsięwzięcie na takim obszarze powinien uzyskać nową decyzję, wydaną na podstawie nowych przepisów.

Wątpliwości budzi jednak regulacja zgodnie z którą do postępowań w sprawie wydania decyzji o warunkach zabudowy oraz decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego wszczętych i  niezakończonych przed dniem wejścia w życie Prawa wodnego stosuje się przepisy dotychczasowe. Gdyby zatem inwestor złożył wniosek o wydanie decyzji o warunkach zabudowy w 2017 r., a organ wydałby decyzję jeszcze w 2017 r., to wygasłaby ona z mocy prawa 1 stycznia 2018 r. Jeśli jednak organ rozstrzygałby sprawę już w 2018 r., to decyzja musiałaby zostać wydana na podstawie dotychczasowych przepisów, lecz pozostałaby ona w mocy.

podstawa prawna: Ustawa z 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (DzU poz. 1566)

Komentarz eksperta

Martyna Robakowska, praktyka prawa ochrony środowiska kancelarii Wardyński i Wspólnicy

Zmiany dotyczącego inwestowania na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią niewątpliwie przyczynią się do bardziej kompleksowej realizacji ochrony przeciwpowodziowej. Mimo że obligatoryjne ujawnienia tych obszarów w dokumentach planistycznych, w tym w decyzjach lokalizacyjnych, i konieczność uzgodnienia ich projektów z organem Wód Polskich wpłyną na wydłużenie postępowań planistycznych, wydaje się to krokiem w dobrym kierunku. Sposób zagospodarowania takich obszarów będzie bowiem ustalany bardziej systemowo, a nie, tak jak to miało miejsce do tej pory, incydentalnie, poprzez wydawanie konkretnych decyzji zwalniających z zakazów ustanowionych w Prawie wodnym.

Odmowa uzgodnienia projektu dokumentu planistycznego

Decyzję taką organy Wód Polskich wydadzą, gdy planowana zabudowa lub planowane zagospodarowanie terenu położonego na obszarze szczególnego zagrożenia powodzią:

- narusza ustalenia planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza,

- narusza ustalenia planu zarządzania ryzykiem powodziowym,

- stanowi zagrożenie dla ochrony zdrowia ludzi, środowiska i dóbr kultury wpisanych do rejestru zabytków,

- narusza funkcjonowanie infrastruktury krytycznej,