Obejrzeć zagadkę kosmosu

Teleskopy w różnych miejscach Ziemi będą wspólnie obserwowały wybrane obszary nieba. Główny cel to zbadanie czarnej dziury.

Aktualizacja: 20.04.2017 16:54 Publikacja: 19.04.2017 18:20

Czarnej dziury nie można zbadać bezpośrednio sondą, bowiem nigdy jej już nie opuści.

Czarnej dziury nie można zbadać bezpośrednio sondą, bowiem nigdy jej już nie opuści.

Foto: NASA

Po raz pierwszy w historii badań naukowych astronomowie podejmują próbę uzyskania obrazu czarnej dziury w centrum naszej galaktyki – Drogi Mlecznej. Obiekt ten nosi nazwę Sagittarius A*. Teleskop przyjrzy się również bardzo aktywnej supermasywnej czarnej dziurze w galaktyce Messier 87.

Dzięki temu nowoczesnemu przyrządowi astronomowie zamierzają także przetestować ogólną teorię względności, przyjrzeć się, w jaki sposób czarna dziura pochłania materię, a być może nawet zaobserwować proces tworzenia się dżetów.

Teleskop już rozpoczął pracę. To EHT – Event Horizon Telescope, wirtualne urządzenie wielkości naszej planety. Za jego pomocą astronomowie chcą zobrazować horyzont zdarzeń Sagittariusa A*. Masa tej czarnej dziury jest 4,3 mln razy większa od masy Słońca. Znajduje się ona 25 tys. 600 lat świetlnych od Ziemi. Czarne dziury, z których nie wydobywa się już światło, można obserwować dzięki świeceniu dysku materii wokół nich. Obecnie wykorzystywane do tego celu teleskopy mają jednak zbyt małą rozdzielczość.

Czarna dziura (każda, nie tylko ta w centrum Drogi Mlecznej), pochłania wszelką materię, jaka znajdzie się zbyt blisko. Mimo olbrzymich rozmiarów i niepowstrzymanej aktywności nikomu dotychczas nie udało się uzyskać obrazu otoczenia czarnej dziury ani jej horyzontu – granicy, spoza której ani materia, ani światło już się nie wydostają. Pierwszych obserwacji już dokonano – nowy teleskop zbierał dane od 5 do 14 kwietnia. Upłynie jednak kilka miesięcy, zanim naukowcy je rozszyfrują – dopiero wtedy będzie wiadomo, czy eksperyment się powiódł.

Event Horizon Telescope wykorzystuje technikę interferometrii wielkobazowej (Very Long Baseline Interferometry – VLBI), która polega na wykorzystaniu wielu oddalonych od siebie teleskopów. Ponieważ znajdują się w różnych miejscach globu, obserwują ten sam obiekt w kosmosie pod innym kątem. To umożliwia uzyskanie obrazu o wysokiej rozdzielczości.

W skład EHT wchodzą teleskopy na Hawajach (Caltech Submilimeter Observatory), w Chile (Atacama Large Milimeter/submilimeter Array), Meksyku (Large Milimeter Telescope Alfonso Serrano), Antarktydzie (South Pole Telescope), we Francji i w Hiszpanii. Tworzą one dokładny obraz bardzo małych obszarów nieba. Im dalej od siebie znajdują się teleskopy, tym dokładniejszy obraz są w stanie osiągnąć.

EHT zbiera tak dużo danych, że nie będzie możliwe przesłanie ich za pośrednictwem internetu. Dlatego będą one najpierw przechowywane lokalnie, a dopiero potem dostarczane do Instytutu Maxa Plancka w Niemczech oraz do Haystack Observatory w Massachusetts, gdzie zostaną przetworzone.

masz pytanie, wyślij e-mail do autora: k.kowalski@rp.pl

Po raz pierwszy w historii badań naukowych astronomowie podejmują próbę uzyskania obrazu czarnej dziury w centrum naszej galaktyki – Drogi Mlecznej. Obiekt ten nosi nazwę Sagittarius A*. Teleskop przyjrzy się również bardzo aktywnej supermasywnej czarnej dziurze w galaktyce Messier 87.

Dzięki temu nowoczesnemu przyrządowi astronomowie zamierzają także przetestować ogólną teorię względności, przyjrzeć się, w jaki sposób czarna dziura pochłania materię, a być może nawet zaobserwować proces tworzenia się dżetów.

Pozostało 81% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Kosmos
NASA szuka sposobu na sprowadzanie próbek z Marsa. Tanio i szybko
Kosmos
Odszedł Peter Higgs, odkrywca boskiej cząstki
Kosmos
Badania neutrin pomogą rozwiązać zagadkę powstania wszechświata
Kosmos
Księżyc będzie miał własną strefę czasową? Biały Dom nakazał ustalenie standardu
Kosmos
Astronomowie odkryli tajemnice galaktyki z początku istnienia wszechświata