Luka w akcyzie domknięta połowicznie

Wpływy do budżetu państwa z VAT rosną o ponad 20 proc., z CIT – o 13 proc., z PIT – 8 proc., a z akcyzy tylko 4 proc., czyli wolniej, niż rośnie gospodarka. Jeśli tak dalej pójdzie, to akcyza będzie jedynym podatkiem,w którym nie uda się zrealizować założeń na ten rok – ubytek może wynieść ok. 1 mld zł.

Przestępcy płacą

Samo Ministerstwo Finansów szacuje, że także w przyszłym roku tzw. luka w tym podatku, a więc różnica między tym, co wpłynie do budżetu, a tym, co teoretycznie powinno, będzie jeszcze większa. Straty z tego tytułu mogą być spore, bo gdyby lukę udało się zamknąć w całości (tak jak ma to być w przypadku VAT), kasa państwa byłaby bogatsza w 2018 r. o ok. 14 mld zł.

– Rzeczywiście można powiedzieć, że działania uszczelniające rządu w pierwszej kolejności skupiły się na podatku VAT, bo tu straty z tytułu oszustw i wyłudzeń były największe – komentuje Mariusz Korzeb, ekspert podatkowy Pracodawców RP. – Ale dla akcyzy też są dedykowane pewne rozwiązania i mam nadzieję, że to tylko kwestia czasu, gdy zaczną przynosić efekty – dodaje.

Największym problemem w akcyzie jest nieopodatkowany obrót przemycanymi czy podrabianymi towarami w szarej strefie. W paliwach, które stanowią prawie połowę wpływów z akcyzy, widać już pewną poprawę, m.in. w efekcie wprowadzenia pakietu paliwowego i systemu monitorowania przewozu towarów wrażliwych. W sumie w pierwszej połowie tego roku wpływy z akcyzy od paliw silnikowych okazały się o 6,1 proc. wyższe niż rok temu.

– To bardzo dobry wynik – podkreśla Leszek Wieciech, prezes Polskiej Organizacji Przemysłu i Handlu Naftowego. – Mafie paliwowe już od kilku lat skupiały się głównie na wyłudzeniach VAT, z związku z tym bardzo często paliwo wjeżdżające do Polski np. z Niemiec miało zapłaconą akcyzę – zaznacza Wieciech. Wynika to m.in. z systemu poboru w UE, który sprawia, że unikanie płacenia tego podatku jest zdecydowanie trudniejsze.

Prezes podkreśla, że pakiet paliwowy przyniósł bardzo dobre efekty w całej branży, co widać m.in. w dynamicznym (o 19 proc. w I półroczu tego roku) wzroście oficjalnego zużycia paliw. Ale wracają stare sposoby na oszustwa akcyzowe – np. odbarwianie lekkiego oleju opałowego i sprzedawanie go jako oleju napędowego.

Gorzej idzie uszczelnianie w branży alkoholowej, a przede wszystkim – w tytoniowej. Wpływy akcyzy od wyrobów spirytusowych w pierwszej połowie tego roku wzrosły o 2,7 proc., a od wyrobów tytoniowych – jedynie o 1 proc. – wynika z danych Ministerstwa Finansów.

Produkcja wódki spada

– Oczywiście obserwujemy różne kontrole w zakresie obrotu alkoholem – mówi Ryszard Woronowicz ze Związku Pracodawców Polski Przemysł Spirytusowy. – I oby było ich jeszcze więcej, bo według różnych szacunków szara strefa w tej branży sięga od kilkunastu do nawet 20 proc. Jeżeli wartość rynku alkoholowego w Polsce to ok. 50 mld zł, to pokazuje to skalę problemu – dodaje. Z danych GUS wynika, że produkcja czystej wódki (w przeliczeniu na 100 proc.) po zwyżkach w 2016 r. w tym roku zaczęła spadać. W okresie styczeń–lipiec była o 1,5 proc. niższa niż przed rokiem.

Najbardziej zagadkowa wydaje się słaba dynamika wpływów z podatku od wyrobów tytoniowych. W pierwszym półroczu tego roku wzrosły przecież zarówno ceny papierosów, jak i wielkość produkcji – do lipca tytoniowe koncerny wyprodukowały 117 mld sztuk papierosów, czyli o o 1,5 mld więcej niż rok temu. Kurczy się też szara strefa obrotu papierosami. W II kwartale sięgnęła 13,8 proc. całego rynku wyrobów tytoniowych wobec 17,2 proc. w II kwartale 2016 r. – tak wynika z najnowszego badania przeprowadzonego przez Instytut Doradztwa i Badań Rynku Almares.

Ma być lepiej

Ministerstwo Finansów w komentarzu dla „Rzeczpospolitej" podkreśla, że z akcyzą może być już tylko lepiej. Resort wyjaśnia, że co prawda prognozy (co do realizacji dochodów w tym roku) są pesymistyczne, ale przyjęto je przy bardzo konserwatywnym podejściu. – Można jednak oczekiwać, że efekty wdrożonych działań uszczelniających system podatkowy, także w zakresie podatku akcyzowego, uwidocznią się w kolejnych miesiącach – zaznacza resort.