2 grudnia br. Sejm uchwalił nowelizację ustawy Prawo o zgromadzeniach. Wprowadza ona zasadę, że w tym samym miejscu i czasie, w którym odbywają się zgromadzenia organizowane przez organy władzy publicznej, kościoły oraz związki wyznaniowe, wszelkie inne zgromadzenia są zakazane. Wprowadza hierarchię zgromadzeń, przyznając niekwestionowane pierwszeństwo tzw. zgromadzeniom cyklicznym. Gdy wojewoda wyda zgodę na takie zgromadzenie, to wójt jest zobowiązany wydać decyzję zakazującą odbywania manifestacji – w tym samym miejscu i czasie – choćby była ona zgłoszona dużo wcześniej, nawet przed wejściem w życie przepisów tej nowelizacji.
Ponadto nowela włącza w procedurę organizowania zgromadzeń wojewodę – przedstawiciela rządu w terenie – który nie tylko będzie wydawał zgody na odbywanie zgromadzeń cyklicznych, ale w określonych sytuacjach będzie mógł zakazywać organizacji zgromadzeń zwykłych.
Ograniczanie wolności
Eksperci nie mają żadnych wątpliwości, że uchwalona w piątek ustawa jest niezgodna z Konstytucją i orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego.
Zgromadzenie stanowi szczególny sposób wyrażania poglądów, przekazywania informacji i oddziaływania na postawy innych osób. Jest niezwykle ważnym środkiem komunikacji międzyludzkiej, zarówno w sferze publicznej, jak i prywatnej, oraz formą uczestnictwa w debacie publicznej, a w konsekwencji – również w sprawowaniu władzy w demokratycznym społeczeństwie. Celem wolności zgromadzeń jest nie tylko zapewnienie autonomii i samorealizacji jednostki, ale również ochrona procesów komunikacji społecznej niezbędnych dla funkcjonowania demokratycznego społeczeństwa.
U jej podstaw znajduje się interes publiczny. Wolność zgromadzeń stanowi warunek i konieczną część składową demokracji, a także przesłankę korzystania z innych wolności i praw człowieka związanych ze sferą życia publicznego. Zgromadzenia stanowią zasadniczy element demokratycznej opinii publicznej, stwarzając możliwość wpływu na proces polityczny, umożliwiając krytykę i protest, tworząc część składową procesu demokracji bezpośredniej (np. wyrok TK z 18 stycznia 2006 r., sygnatura akt K 21/05).
