Emerytura dla seniora po ustaniu zatrudnienia

Emerytura przyznana przez ZUS z urzędu, gdy ubezpieczony nadal jest na etacie, nie daje mu prawa do żądania odprawy emerytalnej. Taka osoba nie spełnia wymogu ustania stosunku pracy.

Publikacja: 27.05.2016 02:00

Emerytura dla seniora po ustaniu zatrudnienia

Foto: www.sxc.hu

Od roku 1988 r. przebywałam na okresowych rentach chorobowych z różnych zakładów, w których byłam zatrudniona poniżej pięciu lat. W 1996 r. wyrokiem sądu otrzymałam II grupę inwalidzką na stałe i byłam na rencie do 29 lutego 2016 r. Od 1 marca 2016 r. nabyłam prawa do emerytury z urzędu. Dalej zachowuję stopień niepełnosprawności, lecz mam przy tym wypłacaną emeryturę i na razie nie zwalniam się z etatu. Czy zakład powinien wypłacić mi odprawę emerytalną z chwilą otrzymania emerytury z urzędu, czy dopiero wtedy, gdy będę całkowicie odchodzić z pracy?

ZUS przyznaje emeryturę z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek emerytalny. Tak stanowi art. 24a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 748 ze zm.; dalej: ustawa emerytalna).

Przyznanie z urzędu

Emeryturę taką przyznaje się osobom, które w dniu osiągnięcia wieku emerytalnego pobierały rentę z racji niezdolności pracy, a jeżeli wypłata renty była wstrzymana, świadczenie emerytalne zostanie przyznane od dnia podjęcia wypłaty.

Nie przyznaje się jej osobom mającym ustalone prawo do emerytury, a pobierającym rentę z tytułu niezdolności do pracy jako świadczenie korzystniejsze. Prawo do zmiany renty na emeryturę ma każdy, kto legitymuje się jakimkolwiek okresem podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym lub ubezpieczeniu społecznemu. Przyznanie emerytury z urzędu powoduje ustanie prawa do renty za niezdolność do pracy od dnia przyznania emerytury zgodnie z art. 24a lub 27a (art. 101a ustawy emerytalnej).

W myśl art. 921 § 1 kodeksu pracy pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na to świadczenie, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Związek między ustaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę istnieje nie tylko wtedy, gdy nabycie uprawnień emerytalnych następuje po rozwiązaniu angażu, ale także gdy je poprzedza. Takie stanowisko potwierdza Sąd Najwyższy w wyroku z 6 czerwca 2000 r. (I PKN 700/99). Zatem odprawa przysługuje w każdym przypadku, gdy rozwiązanie angażu nastąpiło w związku z przejściem pracownika na emeryturę, choćby to świadczenie już wcześniej pobierał.

Sporna kwestia

Następstwo zdarzeń między rozwiązaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę albo rentę było początkowo kontrowersyjne w doktrynie i orzecznictwie. Pierwotnie dominowały poglądy, że rozwiązanie stosunku pracy powinno poprzedzać rozpoczęcie korzystania ze świadczenia emerytalnego albo rentowego. Prawa do odprawy emerytalnej nie nabywał więc ten, kto dostawał świadczenie emerytalne w czasie trwania stosunku pracy, a następnie ten stosunek ulegał rozwiązaniu. Obecnie jednak co prawda pracownik, który nabywa świadczenie emerytalne i kontynuuje zatrudnienie, nie uzyska prawa do odprawy, bo nie ma przesłanki ustania stosunku pracy, ale nie pozbawia go to prawa do odprawy, gdy to zatrudnienie ustaje. W uzasadnieniu wyroku SN z 6 maja 2003 r. (I PK 223/02) czytamy, że w najnowszym i już ugruntowanym orzecznictwie kontynuowanie stosunku pracy po przyznaniu pracownikowi świadczenia emerytalno-rentowego, a nawet jego pobieranie, nie oznacza przejścia na emeryturę. Spełnienie bowiem przez pracownika warunków uprawniających do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury nie stwarza dla żadnej ze stron wymogu rozwiązania stosunku pracy. Dlatego zachowanie prowadzące do ustania stosunku pracy w związku z nabyciem tych uprawnień musi przybrać formę prawną rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, określoną w prawie pracy.

Pogląd taki wyraził SN w uchwale z 6 sierpnia 1998 r. (III ZP 22 /98) i powtórzył w wyroku z 4 czerwca 2002 r. (I PKN 346/01). Wyraźnie zaznaczył, że „przejściem na emeryturę jest zamiana statusu pracownika lub pracownika emeryta na status wyłącznie emeryta. Następuje ono zawsze i tylko przez rozwiązanie stosunku pracy. Dopóki bowiem trwa stosunek pracy, osoba pobierająca emeryturę nie przestaje być pracownikiem. Ani nabycie przez pracownika prawa do emerytury, ani przyznanie świadczenia, ani nawet jego wypłata nie stanowią zdarzeń powodujących ustanie zatrudnienia. Pracownik pobierający emeryturę w czasie nieprzerwanie trwającego stosunku pracy przechodzi więc na emeryturę dopiero po ustaniu tego zatrudnienia".

Odpowiadając czytelniczce

Uwzględniając te przepisy, emerytura przyznana z urzędu, gdy obecnie świadczy się pracę na etacie, nie daje prawa do żądania wypłaty odprawy emerytalnej, gdyż ubezpieczona nie spełnia wymaganej kodeksem pracy przesłanki ustania stosunku pracy. W świetle orzecznictwa SN nie jest jednak pozbawiona prawa do tej odprawy. Może ją uzyskać, gdy ustanie zatrudnienie u pracodawcy. Z tą chwilą ma prawo domagać się od niego wypłaty tych pieniędzy.

Wiesław Piesio, specjalista w komórce porad prawnych Okręgowy Inspektorat Pracy w Warszawie

Prawo dla Ciebie
Ministerstwo wydało ważny komunikat. Chodzi o studia online
Nieruchomości
Więcej drewna i mniejsze odległości między budynkami? Zmiany w prawie budowlanym
Nieruchomości
Droga konieczna dla wygody sąsiada? Ważny wyrok SN ws. służebności
Spadki i darowizny
Prawo użytkownika czy spadkobiercy? SN o odmowie przedłużenia użytkowania wieczystego
Sądy i trybunały
Jest data wyroku w sprawie Prezydenta. Obywatel zarzuca mu łamanie Konstytucji