Ustawa o rachunkowości (dalej: uor) w art. 28 ust. 1 pkt 1 przewiduje, że na dzień bilansowy środki trwałe wycenia się według cen nabycia, kosztów wytworzenia lub wartości przeszacowanej (po aktualizacji wyceny), pomniejszonych o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Zasada ta jest dość prosta.
Przykład
Jeśli w ewidencji spółki był środek trwały, którego wartość początko- wa wynosiła np. 100 tys. zł, a dokonane od początku jego użytkowania odpisy amortyzacyjne wyniosły 20 tys. zł, to ustalona na dzień bilansowy wartość tego środka wynosi 80 tys. zł (100 tys. zł – 20 tys. zł).
Utrata wartości – co to oznacza
Trwała utrata wartości środków trwałych ma miejsce wtedy, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że te kontrolowane przez jednostkę składniki majątku nie przyniosą w przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych korzyści ekonomicznych. Przepisy przewidują, że taka utrata wartości występuje w szczególności wtedy, gdy nastąpiły zmiany technologii produkcji, środek trwały został przeznaczony do likwidacji lub został wycofany z użytkowania (art. 32 uor). W tej kwestii uzupełnieniem dla ustawy o rachunkowości jest Krajowy Standard Rachunkowości nr 11 „Środki trwałe", który doprecyzowuje zasady postępowania w tych przypadkach. Standard wyjaśnia, że objęty ewidencją środek trwały może utracić zdatność do użytkowania lub jego użytkowanie jest nieopłacalne ze względu np. na fizyczne zużycie lub uszkodzenie, zużycie moralne wynikające z postępu technicznego, zmianę przepisów, zdarzenie losowe lub zmianę rodzaju prowadzonej przez jednostkę działalności.
Wymienione okoliczności uzasadniają (zgodnie z art. 28 ust. 7 uor) ujęcie w księgach odpisu aktualizującego w wysokości pozwalającej doprowadzić wartość środka trwałego (wynikającą z ksiąg rachunkowych) do ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej braku – do ustalonej w inny sposób wartości godziwej. Odpisy aktualizujące z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych, w świetle ustawy o rachunkowości, zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych.
KSR 11 Środki trwałe doprecyzowuje to zagadnienie i wskazuje, iż wartość odpisu aktualizującego ustala się jako różnicę pomiędzy jego wartością księgową netto, a wartością odzyskiwalną, czyli albo wartość handlową (rynkową, godziwą) albo użytkową środka trwałego. Do dalszej analizy przyjmujemy tę z nich, która jest wyższa. Przy czym wartość użytkowa składnika aktywów trwałych jest mierzona wartością zdyskontowanych przyszłych korzyści ekonomicznych netto i ustalona przy założeniu dalszego operacyjnego wykorzystywania środka trwałego.