Co do zasady transakcje zawierane przez podmioty powiązane podlegają obowiązkowi sporządzenia dokumentacji podatkowej. W rzeczywistości gospodarczej zdarzają się sytuacje, gdy wierzyciel umarza zobowiązanie powiązanemu dłużnikowi. W związku z tym może pojawić się wątpliwość, czy umorzenie należności pomiędzy podmiotami powiązanymi może zostać uznane za transakcję, dla której powstaje obowiązek sporządzania dokumentacji cen transferowych.
Zasady odbiegające od rynkowych
Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o CIT, jeżeli w wyniku szczególnego rodzaju powiązań (m.in. kapitałowych) między podmiotami zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty, i w wyniku tego podmiot nie wykazuje dochodów albo wykazuje dochody niższe od tych, jakich należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały, to dochody danego podmiotu oraz należny podatek określa się bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań.
Zasada ta znajduje zastosowanie wówczas, gdy podmioty powiązane ustalają ze sobą nierynkowe warunki transakcji, np. określają cenę odbiegającą od poziomu rynkowego i ustalają poziom zysku, który byłby nieakceptowalny przez podmioty niezależne. Pojawia się zatem pytanie, czy umorzenie zobowiązania nie będzie stanowiło przejawu nierynkowych warunków.
Warunki nie są spełnione
Zgodnie z podejściem prezentowanym przez organy podatkowe i sądy zwolnienie z długu nie jest jednak tran sakcją samą w sobie, ale jedynie umową polegającą na anulowaniu zawiązanego uprzednio zobowiązania. O transakcji możemy mówić w tym przypadku jedynie w kontekście zdarzenia, które było podstawą powstania zobowiązania.
Ponadto umorzenie należności nie jest świadczeniem, za które może być ustalona cena. Tym bardziej nie ma w takim przypadku mowy o wygenerowaniu zysku, który mógłby zostać zaniżony. Zwolnienie z długu to umowa polegająca na anulowaniu zobowiązania i nie może ona zostać uznana za transakcję zawartą na warunkach nierynkowych.