Wydaje się, że głównym czynnikiem powstrzymującym inwestorów publicznych od szerszego stosowania polubownych metod rozstrzygania sporów z przedsiębiorcami, są obawy o poniesienie odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
Zawarty w art. 55-59 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. 2009 nr 157, poz. 1240, z późn. zm.) katalog reguluje ogólne zasady w zakresie umarzania zobowiązań z tytułu należności pieniężnych o charakterze cywilnoprawnym przypadających organom administracji rządowej, państwowym jednostkom budżetowym i państwowym funduszom celowym. Analiza tych przepisów wskazuje, iż de lege lata brak jest wyraźnej regulacji prawnej w zakresie warunków zawierania ugód dotyczących należności cywilnoprawnych przypadających inwestorowi publicznemu.
Zgodnie z art. 917 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilnego (DzU 1964 nr 16, poz. 93, z późn. zm.), przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać. Orzecznictwo sądów podkreśla, że zasadniczą cechą ugody jest to, że zawierając ją strony czynią sobie wzajemne ustępstwa, a nie jest ugodą porozumienie, w którym ustępstwa takie czyni tylko jedna ze stron, bo w takim wypadku de facto dochodzi do uznania żądania (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 12 lipca 2013 roku, I ACa 201/13).
Jest ryzyko
To właśnie wymóg ustępstw wynikający z istoty ugody, które musi poczynić inwestor publiczny (przykładowo poprzez umorzenie części należności z tytułu kar umownych), przy jednoczesnym braku wyraźnej regulacji dotyczącej warunków zawierania ugód w ustawie o finansach publicznych rodzi ryzyko związane z odpowiedzialnością z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych przez inwestorów publicznych.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (DzU 2005 nr 14, poz. 114, z późn. zm.), odpowiedzialność może być poniesiona m.in. za nieprawidłowości popełnione przy ustaleniu, dochodzeniu, odroczeniu, umorzeniu albo dopuszczeniu do przedawnienia należności pieniężnych Skarbu Państwa, należności jednostki samorządu terytorialnego lub należności innej jednostki sektora finansów publicznych.