Kontrola skarbowa możliwa w domu przedsiębiorcy

Urzędnicy przeprowadzający kontrolę mają prawo wstępu, przebywania i poruszania się w budynku, lokalu lub innym pomieszczeniu kontrolowanego oraz na gruncie, jeśli są to miejsca związane z prowadzoną przez niego działalnością.

Aktualizacja: 07.05.2017 10:03 Publikacja: 07.05.2017 07:00

Kontrola skarbowa możliwa w domu przedsiębiorcy

Foto: Fotolia

Pomimo przyznania kontrolującym – na mocy przepisów ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej – uprawnienia do wstępu, przebywania i poruszania się w pomieszczeniach przedsiębiorcy, nie mogą oni przeprowadzić przeszukania bez uzyskania stosownej zgody właściwego prokuratora rejonowego.

Podatnik powinien mimo to pamiętać, że w przypadkach niecierpiących zwłoki kontrolujący może przeprowadzić przeszukanie bez uprzedniej zgody prokuratora, gdy istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że dowody znajdują się w miejscu przeszukania. Wydaje się, że ustawodawca chciał, aby w toku kontroli celno-skarbowej znalazły zastosowanie gwarancje zastrzeżone przez kodeks postępowania karnego. Przepisy o przeszukaniu odnoszące się do policji stosuje się bowiem odpowiednio do kontrolujących w toku prowadzonej kontroli celno-skarbowej.

Policja skarbowa

Od 1 marca br. właściwe organy Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) zostały wyposażone w kompetencje, które zgodnie z zamierzeniami ustawodawcy mają przyczynić się do poprawy funkcjonowania polskiej administracji skarbowej, a co za tym idzie wzrostu ściągalności należności publicznoprawnych. W tym celu zaostrzono działania organów, zmierzające do wyeliminowania zachowań prowadzących do pokrzywdzenia Skarbu Państwa w sferze danin publicznych. W związku z tym ustawodawca wprowadził nową procedurę kontrolną, tj. kontrolę celno-skarbową.

Od samego początku to postępowanie budzi wiele kontrowersji, co związane jest z wyraźnym rozszerzeniem możliwości, którymi dysponują obecnie kontrolujący w toku podejmowanych czynności. Nie bez powodu organy te określa się także potocznie mianem policji skarbowej.

Duży zakres uprawnień

Analizując przepisy dotyczące przebiegu kontroli celno-skarbowej, możemy zauważyć, że ustawodawca przyznał kontrolującym pokaźny zakres uprawnień i  udogodnień w toku podejmowanych czynności. Zgodnie z art. 59 ustawy o KAS, czynności kontrolne mogą być bowiem wykonywane w:

- urzędzie celno-skarbowym,

- w siedzibie kontrolowanego,

- w miejscu prowadzenia lub przechowywania ksiąg podatkowych,

- w każdym innym miejscu związanym z prowadzoną przez kontrolowanego działalnością (w tym w lokalu mieszkalnym lub w miejscach, w których mogą się znajdować urządzenia, towary lub dokumenty dotyczące ich lub czynności podlegających kontroli),

- w innych urzędach obsługujących organy KAS.

Gdzie są urządzenia i dokumenty firmy

Podatnik może być niemile zaskoczony kontrolą celno-skarbową we własnym domu i wcale nie musi się to wiązać z wcześniejszym zaaprobowaniem takiego stanu rzeczy przez prokuratora czy sąd. W związku z tym ważne jest, aby podatnik był świadomy swoich praw oraz obowiązków i wiedział, że aby możliwa była kontrola w jego mieszkaniu, musi ona mieć związek z prowadzoną przez niego działalnością. Ustawodawca wskazuje bowiem, że w takim przypadku chodzi konkretnie o miejsca, w których mogą się znajdować urządzenia, towary lub odpowiednie dokumenty.

Prowadzenie czynności kontrolnych w lokalu mieszkalnym podatnika powinno być rozważane również w kontekście art. 64 ust. 1 pkt 2 ustawy o KAS, który stanowi, że w ramach kontroli celno-skarbowej kontrolującym przysługuje uprawnienie do wstępu, przebywania i poruszania się na gruncie oraz w budynku, lokalu lub innym pomieszczeniu kontrolowanego. Uprawnienie to powinno być równocześnie skonfrontowane z zasadą nienaruszalności mieszkania wyrażoną w art. 50 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a korzystanie z niego przez kontrolujących realizowane niewątpliwie z poszanowaniem gwarancji wynikających z ustawy zasadniczej.

Za zgodą prokuratora

Ważne jest, że kontrolujący potrzebują zgody właściwego prokuratora rejonowego do przeszukania lokali mieszkalnych w celu znalezienia dowodów mających znaczenie dla prowadzonej kontroli celno-skarbowej. Trzeba jednak podkreślić, że nie zawsze zgoda uprzednia jest wymagana. Konieczność uzyskania zgody jest rodzajem gwarancji przyznanej podatnikowi, wobec którego toczy się kontrola celno-skarbowa, gdyż w razie odmowy zatwierdzenia przeszukania mieszkania, materiały i informacje zebrane w toku czynności nie stanowią dowodu w kontroli celno-skarbowej, podatkowej, postępowaniu podatkowym, celnym i w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe. Podobnie, materiały zebrane bez uzyskania stosownej zgody (zarówno uprzedniej, jak i następczej) nie mogą być traktowane jako dowody w toczącym się postępowaniu kontrolnym, jak i w innych postępowaniach.

Regulacja ta zasługuje na aprobatę i należy mieć nadzieję, że w rzeczywistości zabezpieczenie to nie będzie nadużywane z pokrzywdzeniem uczciwych podatników, a tak daleko idąca ingerencja w dobra konstytucyjnie chronione zostanie ograniczona do niewątpliwych przejawów przestępczości o charakterze podatkowym.

—Monika Wolska-Bryńska jest radcą prawnym w Departamencie Kontroli Podatkowych w Kancelarii Prawno-Podatkowej Mariański Group

—Dawid Tomaszewski jest aplikantem radcowskim w Departamencie Kontroli Podatkowych w Kancelarii Prawno-Podatkowej Mariański Group

podstawa prawna: art. 59 i art. 64 ust. 1 pkt 2 ustawy z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2016 r., poz. 1947 ze zm.)

Pomimo przyznania kontrolującym – na mocy przepisów ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej – uprawnienia do wstępu, przebywania i poruszania się w pomieszczeniach przedsiębiorcy, nie mogą oni przeprowadzić przeszukania bez uzyskania stosownej zgody właściwego prokuratora rejonowego.

Podatnik powinien mimo to pamiętać, że w przypadkach niecierpiących zwłoki kontrolujący może przeprowadzić przeszukanie bez uprzedniej zgody prokuratora, gdy istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że dowody znajdują się w miejscu przeszukania. Wydaje się, że ustawodawca chciał, aby w toku kontroli celno-skarbowej znalazły zastosowanie gwarancje zastrzeżone przez kodeks postępowania karnego. Przepisy o przeszukaniu odnoszące się do policji stosuje się bowiem odpowiednio do kontrolujących w toku prowadzonej kontroli celno-skarbowej.

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Praca, Emerytury i renty
Babciowe przyjęte przez Sejm. Komu przysługuje?
Sądy i trybunały
Sędzia WSA ujawnia, jaki tak naprawdę dostęp do tajnych danych miał Szmydt
Orzecznictwo
Kolejny ważny wyrok Sądu Najwyższego wydany już po uchwale frankowej
ABC Firmy
Pożar na Marywilskiej. Ci najemcy są w "najlepszej" sytuacji
Prawo pracy
Od piątku zmiana przepisów. Pracujesz na komputerze? Oto, co powinieneś dostać