Obowiązek składania sprawozdań do NBP przewiduje art. 30 ustawy z 27 lipca 2002 r. prawo dewizowe (t.j. DzU 2017 poz. 679). Ujmując go w sposób bardzo szeroki – ciąży on na rezydentach dokonujących obrotu dewizowego oraz na przedsiębiorcach wykonujących działalność kantorową. Szczególnie interesujące wydają się obowiązki rezydentów, którymi w myśl ustawy są osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w kraju oraz inne podmioty, które posiadają siedzibę na terytorium Polski. Są nimi również oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez nierezydentów. Obrotem dewizowym jest natomiast m.in. każde dokonanie czynności prawnej między rezydentem i nierezydentem, której skutkiem jest (lub może być) dokonywanie między nimi rozliczeń pieniężnych, przeniesienie własności wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, przeniesienie rzeczy lub praw, których nabycie nastąpiło w obrocie dewizowym z zagranicą oraz dokonywanie wywozu, przekazywanie i wysyłanie za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, a także dokonywanie ich przywozu do kraju.
Jaka częstotliwość
Zakres podmiotów zobowiązanych zawęża rozporządzenie ministra finansów z 23 października 2009 r. w sprawie przekazywania NBP danych niezbędnych do sporządzenia bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej (DzU nr 184, poz. 1437), określając wysokość kwot, których przekroczenie powoduje powstanie tego obowiązku (tzw. próg sprawozdawczy). Rozporządzenie określa także częstotliwość składania sprawozdań. Inne zasady raportowania i zakresy sprawozdań przewidziane są dla jednostek sektora publicznego, firm inwestycyjnych, osób fizycznych posiadających aktywa i pasywa niezwiązane z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz dla pozostałych rezydentów.
Największe problemy rodzi obowiązek sprawozdawczy w przypadku osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Dla nich próg sprawozdawczy wynosi 7 milionów złotych (istotne jest przekroczenie tej wartości na koniec roku) – o jego przekroczeniu decyduje suma aktywów i pasywów podlegających raportowaniu, tj:
- rachunków bieżących i depozytów w instytucjach kredytowych i bankach zagranicznych,
- nieruchomości położonych za granicą,