Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej określa wymagania niezbędne do wstąpienia w szeregi Straży. Artykuł 28 wspomnianej ustawy stanowi, że kandydat bądź kandytatka do odbycia służby przygotowawczej (odbywającej się przy jednostce PSP) musi mieć polskie obywatelstwo, posiadać zdolność fizyczną i psychiczną do wykonywania służby oraz ukończyć co najmniej szkołę średnią lub średnią branżową. Osoba ubiegająca się o podjęcie służby nie może być również karana za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe. Takie same wymagania stosuje się w przypadku osób chętnych do podjęcia służby kandydackiej, odbywającej się w szkołach prowadzonych przez PSP. Absolwenci wspominanych placówek, po zakończeniu swojej pożarniczej edukacji, otrzymują stopnie młodszych aspirantów oraz tytuły techników pożarnictwa.
Ustawa reguluje również ogólnikowo przebieg samego postępowania kwalifikacyjnego do służby przygotowawczej, które uszczegółowia rozporządzenie wydawane przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Postępowanie według ustawy składa się więc z testu sprawności fizycznej, rozmowy kwalifikacyjnej i ustalenia zdolności fizycznej i psychicznej do pełnienie służby w Państwowej Straży Pożarnej.
Służba przygotowawcza odbywa się np. w komendzie powiatowej i trwa trzy lata, po jej zakończeniu można zostać mianowanym strażakiem na stałe. Odbycie służby kandydackiej umożliwia warszawska Szkoła Główna Straży Pożarnej (od 1 sierpnia 2023 uczelnia zmieni nazwę na Akademię Pożarniczą) ale także szkoły aspiranckie PSP (znajdujące się w Poznaniu, Częstochowie i Krakowie).
Z kolei do udziału w akcjach ratowniczych w szeregach Ochotniczej Straży Pożarnej uprawnione są osoby w wieku 18-65 lat, które ukończyły specjalne szkolenie organizowane przez PSP. Kandydaci do OSP muszą mieć również ważne ubezpieczenie i zaświadczenie lekarskie. Wspomniane obowiązki wynikają z ustawy o ochotniczej straży pożarnej z 2021 r.
