O czym premier rozmawiał z CIA

W budynku przy ulicy Rakowieckiej urzędował jeszcze gen. Czesław Kiszczak, gdy premier Tadeusz Mazowiecki poruszał z szefem CIA tematy związane ze współpracą polskiego i amerykańskiego wywiadu.

Publikacja: 31.10.2023 03:00

Tadeusz Morawiecki

Tadeusz Morawiecki

Foto: PAP, Radek Pietruszka

Rozmowa Tadeusza Mazowieckiego z Williamem H. Websterem, dyrektorem CIA, odbyła się 21 marca 1990 r. w Waszyngtonie. Mowa była m.in. o dostępie do technologii komunikacyjnych i systemu bankowego. – Chcemy wesprzeć pana, ale nie chcemy przekazania technologii tam, gdzie ze względów bezpieczeństwa nie powinny się znaleźć. Doceniamy wysiłki Polski, aby uniezależnić się od KGB, ale oni nie zrezygnują z prób uzyskania technologii – odparł szef CIA.

Dalej dodał: „Mam pewne sygnały, że wasz rząd i służby wywiadu są zainteresowane, podobnie jak my, wzajemną współpracą w pewnych dziedzinach, takich jak np. zwalczanie terroryzmu. Chętnie pójdziemy w tym kierunku”. Rozmowa odbywała się jeszcze przed tzw. operacją Samum – tak nazywana jest akcja polskiego wywiadu ewakuowania z Iraku kilku oficerów CIA, do której doszło w drugiej połowie 1990 r.

W trakcie tej samej wizyty Mazowiecki spotkał się z Dickiem Cheneyem, sekretarzem obrony USA. Premier po raz pierwszy zaprosił do Gdańska i Szczecina amerykańskie okręty wojenne. Rozmowa dotyczyła też m.in. zamiarów restrukturyzacji wojska i wprowadzenia do kierownictwa MON osób cywilnych. Cheney dopytywał o przyszłość wojsk radzieckich stacjonujących w Polsce. Mazowiecki wtedy odparł : „z wielu powodów chcemy to zrobić spokojnie, bez ostentacji. (…) Obecnie chcemy, po pierwsze – uregulować zasady obecności wojsk radzieckich w RP, zwłaszcza sprawy finansowe i utrudnienia dla ludności. Po drugie – ustalić zasadę redukcji prowadzącej do całkowitego wyjścia tych wojsk” – dodał Mazowiecki. Te dokumenty mogły być znane niektórym historykom, bowiem znajdują się w Archiwum Akt Nowych. Jednak teraz mogą trafić do szerszego odbiorcy.

Powstaje bowiem kilkutomowa edycja rozproszonych dotychczas dokumentów i pism Tadeusza Mazowieckiego. Takiego zadania podjęły się Katedra im. Tadeusza Mazowieckiego na Uniwersytecie Warszawskim wraz Wydawnictwami UW. Planowanych jest pięć tomów, obejmujących m.in. młodość przyszłego premiera, pracę w miesięczniku „Więź” i aktywność w „Solidarności”, zaangażowanie po zakończeniu premierostwa, a także czas pełnienia przez niego funkcji specjalnego wysłannika ONZ ds. przestrzegania praw człowieka w byłej Jugosławii.

We czwartek, 9 listopada o godz. 17 w auli starego BUW-u na Uniwersytecie Warszawskim odbędzie się promocja I tomu „Premier. Tadeusz Mazowiecki. Pisma i dokumenty 1989–1990”.

Publikacja składa się z dwóch części. Pierwsza zawiera teksty i dokumenty powstałe w latach 1989–1990, czyli w okresie działalności rządu Mazowieckiego. Druga to wybór późniejszych wywiadów i artykułów, w których Tadeusz Mazowiecki rozliczał się z decyzji, które podjął jako premier, a także ujawniał okoliczności im towarzyszące. Publikacja grupuje dokumenty od tworzenia rządu, sprawy międzynarodowe, wojnę na górze, kampanię prezydencką i dymisję. Tom zamyka kalendarium wydarzeń z lat 1989–1990.

„Rzeczpospolita” jest patronem publikacji.

Rozmowa Tadeusza Mazowieckiego z Williamem H. Websterem, dyrektorem CIA, odbyła się 21 marca 1990 r. w Waszyngtonie. Mowa była m.in. o dostępie do technologii komunikacyjnych i systemu bankowego. – Chcemy wesprzeć pana, ale nie chcemy przekazania technologii tam, gdzie ze względów bezpieczeństwa nie powinny się znaleźć. Doceniamy wysiłki Polski, aby uniezależnić się od KGB, ale oni nie zrezygnują z prób uzyskania technologii – odparł szef CIA.

Dalej dodał: „Mam pewne sygnały, że wasz rząd i służby wywiadu są zainteresowane, podobnie jak my, wzajemną współpracą w pewnych dziedzinach, takich jak np. zwalczanie terroryzmu. Chętnie pójdziemy w tym kierunku”. Rozmowa odbywała się jeszcze przed tzw. operacją Samum – tak nazywana jest akcja polskiego wywiadu ewakuowania z Iraku kilku oficerów CIA, do której doszło w drugiej połowie 1990 r.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Polityka
Sondaż: Kto wygra wybory do PE? Polacy wskazują wyraźnego faworyta
Polityka
„Nie chcemy polexitu, tylko reformy Unii Europejskiej”. Konwencja wyborcza PiS
Polityka
Rada ministrów na śmieciówkach. Jak zarabiali członkowie rządu w zeszłym roku?
Polityka
„Karczemna kłótnia” w PiS po decyzji o listach. Okupacja drzwi do gabinetu Jarosława Kaczyńskiego
Polityka
Sondaż: Broń atomowa USA w Polsce dzieli Polaków