Ulga na zabytki dla podatnika, czyli program "Pałacyk+"

"Pałacyk plus". Prawie każdy słyszał, ale nie każdy wie, że może dotyczyć także jego. Po zmianach wprowadzonych w ubiegłym roku, z ulgi na zabytki mają szansę skorzystać setki tysięcy podatników, mieszkających w zabytkowych budynkach.

Publikacja: 20.03.2024 12:49

Ulga na zabytki dla podatnika, czyli program "Pałacyk+"

Foto: Adobe Stock

Ulga przeznaczona jest dla podatników PIT rozliczających się skalą podatkową, podatkiem liniowym lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, tak więc mogą z niej skorzystać zarówno przedsiębiorcy, jak i pracobiorcy nie prowadzący działalności gospodarczej.

Aby skorzystać z ulgi na zabytki trzeba być właścicielem zabytku nieruchomego, który kwalifikuje się do jednej z trzech kategorii:

1) dzieło architektury i budownictwa,

2) dzieło budownictwa obronnego,

3) obiekt techniki, a zwłaszcza kopalnie, huty, elektrownie i inne zakłady przemysłowe.

Do ulgi kwalifikują się przykładowo: domy, kamienice, forty, koszary, hale pozakładowe itp. obiekty.

Pałacyk+, czyli ulga na zabytki tylko dla właściciela

Decydujące tutaj jest posiadanie prawa własności. Zatem najem, dzierżawa, prawo użytkowania wieczystego, a także spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu nie uprawnia do skorzystania z ulgi

Obiekty te muszą posiadać wpis do rejestru zabytków (dla wszystkich przypadków) lub ujęte w ewidencji zabytków (w przypadku nr 1, o czym mowa poniżej).

Ważne jest, aby wpis był indywidualny, ponieważ układy urbanistyczne, ruralistyczne i zespoły budowlane są wyłączone z zakresu przedmiotowego ulgi.

Ulgę podatkową na zabytki możemy zastosować w trzech przypadkach: 1) fundusz remontowy, 2) prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane, 3) zakup zabytku w 2022 r.

Czytaj więcej

Pałacyk+ zostaje, ale w nowej formie

Odliczenie wpłat na fundusz remontowy w ramach programu Pałacyk+

Pierwszym, zdecydowanie najprostszym, sposobem skorzystania z ulgi jest odliczenie 50% wpłat na fundusz remontowy domu, czy kamienicy, w której posiadamy lokal – wymagany jest jego akt własności Jeśli zaś chodzi o budynek musi on posiadać indywidualny wpis do rejestru zabytków lub ewidencji zabytków, .Musi też w nim działać wspólnota lub spółdzielnia mieszkaniowa.

Aby skorzystać z ulgi wystarczą dowody wpłaty na fundusz remontowy (np. decyzja wspólnoty o wysokości opłat+ potwierdzenia przelewów) albo zaświadczenie od wspólnoty lub spółdzielni o kwocie wpłaconej w danym roku.

Przy współwłasności ulga przysługuje osobie, która dokonywała wpłat. Wyjątek stanowią małżonkowie będący we wspólnocie majątkowej, którzy mogą dowolnie zdecydować o proporcji podziału odliczenia pomiędzy siebie.

Odliczenie w tym przypadku jest zdecydowanie najprostszą i najszerzej dostępną formą skorzystania z ulgi podatkowej na zabytki. Nie tylko obejmuje ona najliczniejszą grupę nieruchomości .Nie ma też konieczności dokonywania remontu przez wspólnotę lub spółdzielnię w danym roku. Środki mogą być gromadzone na rachunku z przeznaczeniem na przyszłe inwestycje.

Warto zatem sprawdzić czy budynek, w którym posiadamy lokal jest wpisany do rejestru lub ewidencji zabytków. Te pierwsze oznaczone są biało-niebieską Tarczą Zachwatowicza z napisem „Zabytek chroniony prawem”. Te drugie można znaleźć na listach udostępnianych na stronach internetowych Wojewódzkich Urzędów Ochrony Zabytków lub urzędów gmin.

Pałacyk+ na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane

Drugi przypadek dotyczy wydatków na prace na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane. Z tej opcji mogą skorzystać jedynie właściciele obiektów wpisanych do rejestru zabytku. W stosunku do 2022 roku zakres przedmiotowy tej ulgi został zawężony. Właściciele budynków wpisanych do ewidencji zabytków od 2023 r. nie mogą już z niej korzystać.

Aby skorzystać z ulgi konieczne jest uzyskanie trzech dokumentów: pozwolenia na prace od

Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, faktur VAT za wykonane prace oraz zaświadczenia od WKZ, że prace zostały wykonane zgodnie z pozwoleniem.

Planując remont zabytku, jego właściciel jest zobowiązany odrębnymi przepisami do uzyskania pozwolenia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na przeprowadzenie prac. W pozwoleniu ustalany jest zakres planowanych prac i jego harmonogram. Pozwolenia mogą obejmować zarówno projekty jednoroczne, jak i wieloletnie. Zmiany zakresu prac muszą zostać skonsultowane z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków (WUOZ). Wszelkie odstępstwa od tych ustaleń uniemożliwią skorzystanie z ulgi, WUOZ po weryfikacji wykonania prac może wystawić stosowane zaświadczenie.

Wykonawcy prac muszą być podatnikami VAT, niekorzystającymi ze zwolnienia podmiotowego z tego podatku. Tylko imienna faktura VAT uprawnia do skorzystania z ulgi.

Projekty wieloletnie mogą być rozliczne w kilku etapach. Finalizując dany etap inwestycji właściciel może wystąpić do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków o wydanie zaświadczenia i po jego otrzymaniu odliczyć w ramach ulgi koszty związane z tym etapem. W ten sposób może na bieżąco rozliczać koszty w ramach ulgi. Jest także druga możliwość, właściciel może poczekać do końca inwestycji i dopiero po uzyskaniu całościowego zaświadczenia rozpocząć odliczanie ulgi (także faktur z lat poprzednich). Takie rozwiązanie dotyczyć może tylko faktur VAT wystawionych od początku 2023 r.

Dla przykładu: właściciel zabytkowego domu planuje wymianę dachu w 2023 r. oraz stolarki okiennej w 2024 r. Na całą dwuetapową inwestycję dostał jedno pozwolenie konserwatorskie.

Wymianę dachu zakończono w roku 2023 , a udokumentowane fakturami VAT wydatki wyniosły 150.000,00 zł.

Właściciel może wystąpić do WUOZ o zaświadczenie ukończenia pierwszego etapu inwestycji (zaświadczenie częściowe) i uwzględnić ulgę w maksymalnej wysokości 75.000,00 zł w deklaracji za 2023 r. W 2024 r. będzie planowo kontynuował drugi etap inwestycji.

Ale możliwe jest jeszcze inne rozwiązanie. Właściciel może poczekać do ukończenia całej inwestycji w 2024 r. Faktury wystawione i opłacone w 2023 r. rozliczy dopiero po uzyskaniu całościowego zaświadczenia od WUOZ w deklaracji za 2024 r.

Ze względu na zmianę przepisów to (drugie) rozwiązanie nie może być stosowane w przypadku prac prowadzonych na przełomie lat 2022 i 2023.

Z ulgi najbardziej ucieszą się przedsiębiorcy, którzy używają lokali w zabytkach na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Oczywiście, rozwiązanie to dotyczy tylko przedsiębiorców płacących podatek dochodowy od osób fizycznych, a więc jednoosobowej działalności gospodarczej oraz niektórych spółek osobowych.

Prowadząc prace remontowe zgodnie z pozwoleniem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków można wydatki związane z tymi pracami zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów jak i – w 50% - rozliczyć w ramach ulgi na zabytki. Mechanizm działa podobnie do uligi na badania i rozwój.

Czytaj więcej

Ulga „Pałacyk+” zostanie ograniczona

Nabyte w 2022 nieruchomości do programu Pałacyk+

Trzeci przypadek to prawo nabyte wynikające z przepisów obowiązujących od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 r. Osoby, które w ciągu tych 12 miesięcy nabyły nieruchomość wpisaną do rejestru zabytków i wykonały w niej prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane mogą skorzystać z ulgi na zakup. Limit ulgi wynosi: 500 zł x liczba m2 powierzchni użytkowej zabytku nieruchomego, ale nie więcej niż 500.000,00 zł.

Rozliczenia i ograniczenia ulgi na zabytki

W przypadku, gdy wartość ulgi przewyższa kwotę dochodu (przychodu) do opodatkowania, nieodliczoną część można przenieść na lata kolejne. Odliczać można maksymalnie przez sześć lat.

Dokumentów uprawniających do zastosowania ulgi nie dołączamy do deklaracji podatkowej. Mamy jednak obowiązek przechowywania ich zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej przez pięć lat.

Na prace konserwatorskie przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków można pozyskać środki publiczne według odrębnych przepisów oraz środki z innych źródeł finansowania zgodnie z regulaminami rozmaitych programów. W przypadku pozyskania takich środków pomniejszają one wydatki kwalifikujące się do ulgi. W praktyce oznacza to, że ulgę można zastosować na tzw. „wkład własny” inwestycji, a nie na prace finansowane np. z dotacji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

W przypadku przyznania środków po złożeniu deklaracji podatkowej należy doliczyć stosowne kwoty w deklaracji podatkowej za rok, w którym otrzymano dofinansowanie.

Więcej informacji w bezpłatnej publikacji Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków. Do pobrania na stronie NIKZ https://nikz.pl/projekt/broszura/ oraz w wersji papierowej w biurach Miejskich oraz Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków.

Anna Bartosiak, Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków

Ulga przeznaczona jest dla podatników PIT rozliczających się skalą podatkową, podatkiem liniowym lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, tak więc mogą z niej skorzystać zarówno przedsiębiorcy, jak i pracobiorcy nie prowadzący działalności gospodarczej.

Aby skorzystać z ulgi na zabytki trzeba być właścicielem zabytku nieruchomego, który kwalifikuje się do jednej z trzech kategorii:

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP