Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 23 marca 2017 r. (III SA/Gl 1411/16).
Podatnik wystawił faktury dokumentujące sprzedaż, wykazując należny VAT. Strony ustaliły, że płatność będzie następowała w ratach rozłożonych na pięć lat. Po pewnym czasie od zawarcia umów nabywca przestał regulować zobowiązania zgodnie z ustalonym harmonogramem, a u podatnika wystąpiły wierzytelności nieściągalne (zdefiniowane w art. 89a ustawy o VAT). Wobec tego zdecydował się na skorzystanie z ustawowej możliwości zmniejszenia podatku należnego o kwoty wykazane w fakturach, które nie zostały uiszczone.
Co istotne, faktury dokumentujące transakcje zostały wystawione w 2011 r., a zatem od momentu ich wystawienia upłynęły już ponad dwa lata, co w świetle art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy o VAT jest negatywną przesłanką zastosowania tzw. ulgi na złe długi. Podatnik uważał jednak, że zachowa prawo do obniżenia podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego, jeżeli wykaże, że nabywca nie uiścił na jego rzecz kwoty należności. Powoływał się na orzeczenie TSUE w sprawie C-337/13, w którym stwierdzono, że art. 90 ust. 1 Dyrektywy 112 jest bezpośrednio skuteczny, jeśli nie zastosowano wyłączenia samej możliwości obniżenia podatku na podstawie jej art. 90 ust. 2. Z tego pierwszego przepisu wynika, że w przypadku m.in. całkowitego lub częściowego niewywiązywania się z płatności po dokonaniu dostawy, podstawa opodatkowania jest stosownie obniżana na warunkach określonych przez państwa członkowskie. Jak podkreślił TSUE, choć państwom członkowskim przysługuje pewien zakres uznania przy określaniu środków umożliwiających ustalenie wysokości obniżki, to okoliczność ta nie wpływa na bezwarunkowy charakter obowiązku dopuszczenia ulgi.
Organ interpretacyjny, do którego zwrócił się podatnik w celu potwierdzenia swojego stanowiska, uznał jednak tę argumentację za nieprawidłową. Stwierdził, że art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy VAT obowiązuje w systemie prawa polskiego i należy go stosować. Skoro więc podatnik nie spełnia warunku określonego w tym przepisie, to obniżka mu nie przysługuje, a art. 90 Dyrektywy 112 nie jest w tej sytuacji bezpośrednio skuteczny.
WSA w Gliwicach przyjął, że art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy VAT stanowi błędną implementację art. 90 ust. 1 Dyrektywy 112, a z uwagi na wyrok TSUE w sprawie C-337/13, przepisy dyrektywy wywołują bezpośredni skutek i można się na nie powoływać. Sąd zgodził się, że sporny przepis, mówiący o zawitym terminie dwóch lat, obowiązuje w krajowym porządku prawnym. Podkreślił natomiast, że należy stosować taką wykładnię rodzimych regulacji, która jest zgodna z prawem unijnym.