Ustawa z 24 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych (DzU poz. 2491; tzw. ustawa o STIR) weszła w życie 13 stycznia 2018 r. Jej celem jest przede wszystkim przeciwdziałanie generowaniu luki w VAT, spowodowanej wyłudzeniami w postaci nienależnego zwrotu podatku związanymi m.in. z tzw. transakcjami karuzelowymi.
Co to jest STIR i jak działa
STIR, czyli System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej, to narzędzie służące m.in. do analizy i automatycznego namierzania transakcji, których celem jest wykorzystanie sektora bankowego do wyłudzeń podatkowych. Przepisy wprowadzają obowiązek przekazywania przez banki i SKOK-i informacji o rachunkach bankowych, otwieranych i prowadzonych dla podmiotów kwalifikowanych (>patrz ramka), oraz o wszelkich transakcjach, rozumianych jako uznanie lub obciążenie, przeprowadzanych za pośrednictwem tych rachunków. Jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy, przyjęta definicja transakcji obejmuje w szczególności transakcje: gotówkowe, za pomocą kart płatniczych, za pomocą urządzeń mobilnych (np. smartfonu, tabletu) i technologii mobilnych (np. SMS), określane jako pay-by-link, a także obciążenia rachunku kwotami opłat i prowizji, czy uznania kwotą odsetek.
Na podstawie uzyskanych danych system informatyczny (STIR), przy pomocy określonego algorytmu, będzie analizował ryzyko wystąpienia wyłudzenia skarbowego. Algorytmy uwzględnią najlepsze praktyki sektora bankowego i SKOK-ów w zakresie przeciwdziałania wykorzystywaniu ich działalności do przestępstw oraz przestępstw skarbowych, a także kryteria ekonomiczne, geograficzne, przedmiotowe, behawioralne oraz powiązań (>patrz ramka). Następnie informacje o rachunkach podmiotów kwalifikowanych, transakcjach oraz wskaźniku ryzyka system automatycznie, drogą elektroniczną przekaże do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (KAS). Informacje te będą mogły stanowić podstawę do podjęcia przez Szefa KAS odpowiednich czynności, np. żądania blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego. W celu weryfikacji posiadanych informacji, zwłaszcza wyników analiz ryzyka, Szef KAS będzie uprawniony do zwrócenia się do banków lub SKOK-ów o przekazanie dodatkowych danych.
Na 72 godziny...
Decyzja o blokadzie rachunku podmiotu kwalifikowanego – na czas nie dłuższy niż 72 godz. – może zostać podjęta, jeżeli posiadane informacje, w szczególności wyniki analizy ryzyka, będą wskazywały, że podmiot kwalifikowany ma możliwość wykorzystywania działalności banków lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów związanych z wyłudzeniami skarbowymi lub do czynności zmierzających do wyłudzenia skarbowego, a blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego jest konieczna, aby temu przeciwdziałać.
Stosowanie tego środka zostanie ograniczone tylko do przypadków, w których zabezpieczenie interesów Skarbu Państwa nie będzie możliwe przy użyciu środków łagodniejszych, nieingerujących tak dalece w prawo własności. System zaprojektowano tak, aby podmiot kwalifikowany prowadzący uczciwie działalność nie odczuł jego istnienia.