Z konstytucyjną zasadą demokratycznego państwa prawnego wiąże się koncepcja społeczeństwa obywatelskiego. Polega ona na zapewnieniu partycypacji społeczeństwa w rządzeniu państwem, w tym także partycypacji w procesach decyzyjnych. Rada do spraw Unikania Opodatkowania, choć nie jest sensu stricte organem władzy ani administracji, to bez wątpienia będzie miała istotny wpływ na politykę podatkową rządu. Jej opinie nie tylko jako odnoszone ad hoc do konkretnej sprawy, ale także rozumiane jako sumaryczny dorobek orzeczniczy, będą miały wpływ na praktykę podatkową organów podatkowych w zakresie stosowania klauzuli obejścia prawa.
Rada będzie funkcjonować w obszarze podatków, czyli dziedzinie silnie ingerującej w prawa własności obywateli. Partycypacja obywateli w procesie decyzyjnym powinna oznaczać, że w tego typu organach doradczo-opiniodawczych powinni zasiadać podatnicy jako przedstawiciele adresatów norm prawnych.
Oczy szeroko otwarte
Z uwagi na specyfikę zagadnienia obejścia prawa, które jest adresowane do przedsiębiorców, powinni to być przedstawiciele reprezentatywnych organizacji przedsiębiorców. Należy zwrócić uwagę, że klauzula obejścia prawa stosowana będzie w niezwykle szczególnych przypadkach, a mianowicie sytuacjach, w których przedsiębiorca nie naruszy przepisów podatkowych, lecz jego zachowanie zostanie uznane za niezgodne z intencją ustawodawcy podatkowego. Stąd też udział przedstawicieli organizacji przedsiębiorców będzie miał istotne znaczenie dla właściwej kwalifikacji tego zachowania.
Powyższego wymogu nie spełniają w sposób oczywisty osoby proponowane w projekcie ordynacji podatkowej jako członkowie Rady, tj. pracownicy szkół wyższych, sędziowie czy przedstawiciel RPO jako niemające mandatu społecznego. Również udział przedstawiciela Krajowej Rady Doradców Podatkowych, jakkolwiek pożądany, nie spełnia wymogu szerokiej reprezentatywności społecznej, albowiem do zadań KRDP należy przede wszystkim reprezentowanie członków Izby oraz ochrona interesów zawodowych doradców podatkowych.
Proponowany skład Rady nie zabezpiecza w sposób pewny, że osoby w niej zasiadające będą miały dostateczną wiedzę w zakresie praktyki gospodarczej. Ani per se pracownicy szkół wyższych, ani tym bardziej sędziowie w stanie spoczynku oraz przedstawiciel RPO nie dają takiej gwarancji. Najpełniejsze gwarancje w powyższym zakresie daje udział przedstawiciela KRDP, lecz udział ten nie spełnia wymogu reprezentatywności dla podatników.
