Do końca kwietnia 2021 r. obowiązuje zakaz sprzedaży nieruchomości rolnych wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, wprowadzony na okres pięciu lat ustawą z 14 kwietnia 2016 r. Z zakazu sprzedaży wyłączono m.in. nieruchomości rolne o powierzchni do 2 ha, a także inne nieruchomości, na sprzedaż których zgodę wyrazi minister właściwy do spraw rozwoju wsi, jeżeli jest to uzasadnione względami społeczno-gospodarczymi.
Nielogiczne uzasadnienie
Parlament przyjął już ustawę, w której przedłuża się zakaz sprzedaży na kolejne pięć lat. W uzasadnieniu do projektu ustawy przypomniano, jaki był pierwotny cel wstrzymania sprzedaży. Otóż „celem wstrzymania sprzedaży nieruchomości rolnych z Zasobu było zahamowanie silnej tendencji wzrostowej cen sprzedaży gruntów rolnych oraz przeciwdziałanie spekulacyjnemu wykupywaniu nieruchomości rolnych przez osoby krajowe i zagraniczne, które nie gwarantuje zgodnego z interesem społecznym wykorzystania nabytej ziemi na cele rolnicze".
Z uzasadnienia wynika także, że „założony przez ustawodawcę cel został osiągnięty, tj. wzrost cen gruntów rolnych Zasobu został zahamowany". Jednak „aby nie dopuścić do ewentualnego dalszego wzrostu ww. cen, niezbędne jest wprowadzenie odpowiednich rozwiązań prawnych, które pozwolą na zminimalizowanie lub całkowite wyeliminowanie pojawiającego się zagrożenia związanego z możliwością rozwoju tego niekorzystnego zjawiska. Optymalnym rozwiązaniem w tym zakresie jest przedłużenie okresu wstrzymania sprzedaży nieruchomości Zasobu o kolejne pięć lat".
W uzasadnieniu do projektu ustawy brak jakiegokolwiek odniesienia do wymienionego spekulacyjnego wykupu nieruchomości rolnych, które wskazywano jako kluczową przesłankę dla wstrzymania sprzedaży ustawą z 2016 r. Nie wskazano także, w jaki sposób wstrzymanie sprzedaży gruntów państwowych wpłynęło na zahamowanie wzrostu ich cen. Zwłaszcza że „w cenach uzyskiwanych w transakcjach sprzedaży na rynku prywatnym utrzymywała się tendencja wzrostowa". Średnia cena hektara w obrocie prywatnym gruntami ornymi wzrosła z 38,6 tys. zł w 2015 r. do 47,2 tys. zł w 2019, czyli o 22,3 proc. Natomiast średnia cena w obrocie gruntami Zasobu w tym samym okresie wzrosła z 29,6 tys. zł do 31,0 tys. zł, czyli tylko o 4,7 proc.
W roku 2019 sprzedano zaledwie 3 tys. ha nieruchomości rolnych Zasobu, podczas gdy przed wstrzymaniem sprzedaży przekraczała ona 100 tys. ha rocznie. To oznacza, że porównywanie cen gruntów państwowych przed i po wstrzymaniu sprzedaży nie może stanowić wiarygodnej podstawy do wyciągania prawidłowych wniosków o poziomie cen na rynku gruntów państwowych, który de facto przestał istnieć.