Jan Hagemejer

Teza 1: Priorytetem dla nowego rządu na pierwszy rok po wyborach będzie zmniejszenie deficytu sektora finansów publicznych (w stosunku do planowanych obecnie w projekcie ustawy budżetowej 4,5 proc. PKB).

Teza 2: W ramach racjonalizacji polityki budżetowej rząd powinien z początkiem 2024 r. wycofać się z mrożenia cen energii elektrycznej i zerowej stawki VAT na podstawowe artykuły żywnościowe.

Wydaje się, że zamiast obniżania cen energii, gospodarstwa domowe najbardziej zagrożone ubóstwem energetycznym mogłyby otrzymywać bezpośredni transfer. Dzięki temu gospodarstwa te miałyby zachętę do zmniejszenia zużycia, w przeciwnym razie nie będą reagować na bodźce cenowe. Nie jest uzasadnione dopłacanie do energii wszystkich gospodarstw domowych, nawet gdy ustali się pułap zużycia.

Teza 1: W długim terminie bilans korzyści i kosztów dla całego społeczeństwa z tytułu zwiększenia nakładów na służbę zdrowia do 8 proc. PKB będzie dodatni.

Nikt chyba nie policzył jakie są konsekwencje dla zdrowia publicznego - i w związku z tym finansowe - długotrwałego niedofinansowania (wydatki niższe niż w większości krajów OECD) służby zdrowia, więc trudno odpowiedzieć pytanie o bilans. Nie mniej ważnym zagadnieniem jest jednak efektywność tych wydatków, która powinna być również przedmiotem ewaluacji.

Teza 3: Stopniowe skracanie tygodnia pracy do 35 godzin będzie miało pozytywny wpływ na dobrobyt w Polsce.

Większość rozwiązań tego typu dotyczy krajów o bardzo wysokiej produktywności pracy. Ta w Polsce jest dwu-, trzykrotnie niższa niż w "starej" Unii, a do tego zasób siły roboczej będzie spadał w najbliższej przyszłości. Z drugiej strony, perspektywa wprowadzenia redukcji długości czasu pracy mogłaby zwiększyć motywację do inwestycji w rozwiązania podnoszące wydajność, w tym automatyzację.

Teza 1: Zniesienie podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki) od niektórych inwestycji (np. o horyzoncie powyżej roku i wartości do 100 tys. zł) pozytywnie wpłynie na tempo rozwoju polskiej gospodarki.

Warto wspierać rozwiązania mające na celu zwiększenie niskiej stopy oszczędności gospodarstw domowych w kontekście oszczędzania na starość. Wydaje się również, że mogłoby to pomóc zwiększyć bardzo niską stopę inwestycji prywatnych.

Teza 1: Wprowadzenie bonu oświatowego jako metody finansowania systemu edukacji w Polsce poprawi jakość szkolnictwa.

Badania nie są do końca konkluzywne co do efektów wprowadzenia takiego bonu. Z jednej strony wydaje się to zwiększać motywację szkół i nauczycieli, ale z drugiej może prowadzić do koncentracji wydatków w najlepszych szkołach, co z kolei doprowadzi do jeszcze większego zróżnicowania ich poziomu. Pytanie również, czy w takim systemie mogłyby być finansowane szkoły niepubliczne.

Teza 2: Wprowadzenie liniowego podatku PIT na poziomie 12 proc. pozytywnie wpłynie na tempo rozwoju polskiej gospodarki.

Literatura na temat kształtu systemu podatkowego raczej nie dostarcza wyraźnych konkluzji na temat tego, czy progresja lub jej brak wpływają na tempo wzrostu. Ważne są też inne elementy systemu podatkowego, np. co z kwotą wolną?  

Teza 3: Prowadzący działalność gospodarczą powinni sami decydować, czy chcą płacić składki na ubezpieczenia społeczne (przede wszystkim składki emerytalne).

Po pierwsze, osoba która rezygnowałaby ze świadczeń nie mogłaby się wiarygodnie zobowiązać, że jak wejdzie w wiek emerytalny, to nie stanie się beneficjentem pomocy społecznej. Teraz przynajmniej finansuje sobie minimalną emeryturę. Po drugie, oznaczałoby to znaczący przejściowy ubytek w dochodach z ZUS, które finansują bieżące emerytury. Nie mówiąc już o tym, że idea tego ubezpieczenia polega na tym, że jest powszechne.

Teza 1: Zakaz rejestracji emisyjnych aut od 2035 r. jest w UE niepotrzebny, bo nie przyspieszy znacząco spadku emisyjności transportu pod wpływem mechanizmów rynkowych.

Koncerny motoryzacyjne przechodzą na elektromobilność przede wszystkim dlatego, że spodziewają się rozwiązań administracyjnych. Gdyby ich nie było, to raczej nie spodziewalibyśmy się działań innowacyjnych w dziedzinie elektromobilności, zwłaszcza biorąc pod uwagę opór konsumentów.

Teza 2: Zakaz rejestracji w UE emisyjnych aut osobowych od 2035 r. sprawi, że w mniej zamożnych krajach członkowskich, takich jak Polska, wydłuży się czas użytkowania starszych aut spalinowych, co utrudni dążenie do neutralności klimatycznej transportu.

Pytanie, jak długo koncerny motoryzacyjne będą produkować części do tych samochodów spalinowych, bo w tej chwili dostępność jest pełna a paliwo względnie tanie. Wraz ze spadkiem dostępności części koszty użytkowania samochodu spalinowego będą rosły. Nie mówiąc już o tym, że w przyszłości mogą się również pojawić zmiany w opodatkowaniu paliw, co będzie sprawiało, że używanie samochodu spalinowego stanie się nieopłacalne.

Teza 3: Termin wprowadzenia zakazu rejestracji aut emisyjnych w poszczególnych krajach UE powinien być zróżnicowany i uzależniony od ich miksu energetycznego.

Nie, ponieważ ten stary miks energetyczny będzie argumentem za niewprowadzaniem elektromobilności (co z kolei będzie demotywujące do zmiany miksu).