Spichlerze, dwory i chałupy

Na Szlaku Architektury Drewnianej w Małopolsce można spotkać wiele zabytkowych budynków, a latem posłuchać w nich muzyki zaklętej w drewnie.

Publikacja: 13.03.2016 17:17

Na małopolskim odcinku Szlak Architektury Drewnianej jest najwięcej obiektów – 254. Fot. Kamil Bańko

Na małopolskim odcinku Szlak Architektury Drewnianej jest najwięcej obiektów – 254. Fot. Kamil Bańkowski

Foto: MOT

Szlak Architektury Drewnianej powstał w 2001 roku. Biegnie przez cztery województwa: śląskie, małopolskie, podkarpackie i świętokrzyskie. Ale na małopolskim odcinku szlaku jest najwięcej drewnianych obiektów – 254. Są to: kościoły, cerkwie, zespoły zabudowań (m.in. łemkowska i góralska), spichlerze, dzwonnice, dwory i skanseny. Najstarsze obiekty pochodzą z XV w., najnowsze z początku XX w. Osiem kościołów i cerkwi wpisanych zostało na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO (patrz ramka).

– Co roku szlak odwiedza ponad milion osób z różnych stron Polski i świata – mówi Piotr Łężniak, koordynator projektu „Otwarty Szlak Architektury Drewnianej", Małopolska Organizacja Turystyczna.

Cztery trasy

Obiekty drewniane w zdecydowanej większości stoją tam, gdzie zostały kiedyś wybudowane. Rozsiane są na czterech trasach szlaku. Pierwsza obejmuje tereny Nowego Sącza i Gorlic. Druga – Tarnowa i okolic. Trzecia trasa prowadzi przez Orawę, Podhale, Spisz i Pieniny, a czwarta obejmuje Kraków i jego okolice.

Za najciekawszą uznawana jest trasa pierwsza, biegnąca przez Nowy Sącz i Gorlice. Tu znajduje się najwięcej obiektów drewnianych i najwięcej obiektów z listy UNESCO.

Jeśli chcemy zobaczyć różne rodzaje budynków drewnianych w krótkim czasie, możemy odwiedzić jeden ze skansenów. Na Szlaku Architektury Drewnianej w Małopolsce jest ich dziewięć, m.in.: w Sądeckim Parku Etnograficznym w Nowym Sączu, w Muzeum Kultury Ludowej w Sidzinie, w Nadwiślańskim Parku Etnograficznym w Wygiełzowie, a także Skansen im. Józefa Żaka w Zawoi.

W Orawskim Parku Etnograficznym w Zubrzycy Górnej dowiemy się, jak żyli w tym rejonie ludzie z różnych grup społecznych (szlachta, chłopi). Znajduje się tu kurny Dwór Moniaków – sołtysiej rodziny z XVII w., a w nim meble, naczynia, liczne ozdoby. Jest tu także m.in. wozownia z chłopskimi wozami, olejarnia z prasą do wytłaczania oleju z siemienia lnianego, tartak do obróbki drewna oraz kuźnia z kowalskim młotem i miechem.

Z kolei na terenie skansenu w Dobczycach można zobaczyć dom pogrzebowy, a w nim rozmaite przedmioty związane z dawnymi obrzędami pogrzebowymi, m.in. szaty liturgiczne, chorągwie, ponadstuletni karawan.

W innym skansenie – w Muzeum Pszczelarstwa im. Bogdana Szymusika w Stróżach, jest ponad 100 rzeźbionych uli, a dwa z nich, pochodzące z 1822, wpisane są do rejestru zabytków.

Dodatkowe atrakcje

Małopolska to kraina małych, drewnianych kościółków i cerkwi. Na Szlaku Architektury Drewnianej jest ich aż 125. Są tu świątynie rzymskokatolickie, greckokatolickie oraz prawosławne. Każdy może je zwiedzać. W okresie letnim w wyznaczonych godzinach na otwartym szlaku na turystów czekają przewodnicy, którzy opowiadają o wybranych obiektach.

Dużą atrakcją jest organizowany od 2007 roku festiwal Muzyka Zaklęta w Drewnie, którego jubileuszowa 10. edycja odbędzie się tego lata. Co niedzielę w innym drewnianym zabytku możemy bezpłatnie posłuchać koncertu. Każdego roku jest kilkanaście takich wydarzeń muzycznych. Repertuar dostosowany jest do specyfiki miejsca, w którym odbywa się koncert, a muzyka jest bardzo różna – począwszy od klasycznej, cerkiewnej, poprzez ludową, do współczesnej. W minionych latach można tu było posłuchać np. jazzu, muzyki klezmerskiej oraz zobaczyć tańce dworskie.

Dla aktywnych na szlaku architektury organizowane są rajdy rowerowe. Długość trasy (od 20 do 50 kilometrów) dostosowana jest do stopnia trudności rajdu. Każdy uczestnik dostaje mapkę i zbiera naklejki na trasie. Dla najbardziej wytrwałych przewidziane są nagrody.

– Chcemy pokazać, że szlak można zwiedzać na kilka sposobów: samochodem, pieszo i na rowerze – tłumaczy pan Piotr. I zaprasza 23 kwietnia do Szczawnicy na ogólnopolskie otwarcie małopolskiego letniego sezonu turystycznego. Impreza połączona będzie z inauguracją 184. sezonu flisackiego na Dunajcu. Na turystów czeka moc atrakcji.

masz pytanie, wyślij e-mail do autorki, m.kobus@rp.pl

Obiekty wpisane na listę UNESCO

- kościół pw. św. Michała Archanioła w Binarowej,

- cerkiew greckokatolicka św. Michała Archanioła w Brunarach Wyżnych,

- kościół pw. św. Michała Archanioła w Dębnie Podhalańskim,

- cerkiew greckokatolicka św. Paraskewii w Kwiatoniu,

- kościół w Lipnicy Murowanej,

- cerkiew greckokatolicka pw. Opieki Bogurodzicy NMP w Owczarach,

- cerkiew greckokatolicka pw. św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku,

- kościół pw. św. św. Apostołów Filipa i Jakuba w Sękowej.

Szlak Architektury Drewnianej powstał w 2001 roku. Biegnie przez cztery województwa: śląskie, małopolskie, podkarpackie i świętokrzyskie. Ale na małopolskim odcinku szlaku jest najwięcej drewnianych obiektów – 254. Są to: kościoły, cerkwie, zespoły zabudowań (m.in. łemkowska i góralska), spichlerze, dzwonnice, dwory i skanseny. Najstarsze obiekty pochodzą z XV w., najnowsze z początku XX w. Osiem kościołów i cerkwi wpisanych zostało na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO (patrz ramka).

Pozostało 89% artykułu
Kraj
Michał Kolanko: Gra o bezpieczeństwo w kampanii. Czy zadziała?
Kraj
Odszedł Bronek Misztal
Kraj
Kolejne ludzkie szczątki na terenie jednostki wojskowej w Rembertowie
Kraj
Załamanie pogody w weekend. Miejscami burze i grad
sądownictwo
Sąd Najwyższy ratuje Ewę Wrzosek. Prokurator może bezkarnie wynosić informacje ze śledztwa