Problem z własnościowym
Ustawodawcy niespecjalnie zależy na tym, by wyprostować przepisy. Jedyna wątpliwość, która ostatnio została usunięta, dotyczy przeznaczania środków uzyskanych ze sprzedaży mieszkania wykupionego wcześniej od gminy na nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. 29 sierpnia br. weszła w życie nowelizacja ustawy o gospodarce nieruchomościami. Dzięki niej osoba, która wykupiła lokal, nie musi oddawać bonifikaty udzielonej w cenie mieszkania komunalnego, jeżeli pieniądze z jego sprzedaży wyda na lokal własnościowy.
Przed tą nowelą ustawa o gospodarce nieruchomościami regulowała, że nabycie nieruchomości to czynność prawna, na podstawie której następuje przeniesienie własności nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego gruntu (art. 4 pkt 3b). Przepis ten słowem nie wspomina o własnościowym prawie do lokalu, będącym ograniczonym prawem rzeczowym. Dlatego niektóre gminy żądają zwrotu bonifikaty. Samorządy obawiały się bowiem, że gdyby tego nie zrobiły, naraziłyby się na zarzut naruszenia dyscypliny finansów publicznych.
Brak prawa przejściowego
Problem ze zwrotem bonifikaty pojawił się również w kontekście starych wykupów. Przepis w sprawie zwracania bonifikaty przez najbliższych wszedł w życie 22 października 2007 r. Przed tą datą obowiązywały inne przepisy. Mianowicie najemca oddawał bonifikatę, jeżeli sprzedał lokal w ciągu pięciu lat od daty jego nabycia. Nie miało przy tym znaczenia, z jakich powodów to zrobił i na co przeznaczył pieniądze uzyskane ze sprzedaży. Wystarczyło jednak, że przeniosło się własność wykupionego mieszkania na bliskich, np. syna, by ten upustu nie musiał już oddawać.
We wspomnianej zaś noweli zabrakło przepisów przejściowych. Skoro zaś ich nie ma, to stosuje się nowe. Tak uważają gminy i żądają zwrotu od bliskich osób, które wykupiły lokale. W Gdańsku od 2011 r. do 2014 r. miasto zażądało zwrotu bonifikaty w 20 przypadkach, w Krakowie – w 15, w Olsztynie – w 23. Rekordzistką jest Łódź. Tam takich spraw było aż 403. Część trafia na wokandę. Jedna z nich miała swój finał w Sądzie Najwyższym, a ten rozstrzygnął tę wątpliwość na korzyść gminy.
Według SN, bonifikata będzie musiała zostać zwrócona także wtedy, gdy lokal został wykupiony, zanim art. 68 ust. 2b wszedł w życie, czyli przed 22 października 2007 r., a podarowany po tej dacie. Zwrot obciąży nowego nabywcę, jeśli zbył lokal przed upływem pięciu lat (sygn. III CZP 30/13).
Zdaniem jednak wielu prawników linia orzecznicza sądów idzie w złym kierunku. Gminy i sądy powinny stosować przepisy obowiązujące w dacie dokonania darowizny, a nie sprzedaży lokalu przez osobę nim obdarowaną. Tymczasem w praktyce postępują one odwrotnie. Według nich jest to ewidentne naruszenie praw nabytych, przed 22 października 2007 r. przepisy nie pozwalały przekazać mieszkania bliskim,, nie było obowiązku zwrotu bonifikaty. Problemu nie byłoby, gdyby nowela z 24 sierpnia 2007 r. zawierała przepisy przejściowe. Ustawodawca jednak o to nie zadbał.
