Gospodarowanie zbędnymi ruchomościami Skarbu Państwa

Ruchomości Skarbu Państwa powinny być wykorzystywane przez państwowe jednostki budżetowe przede wszystkim realizacji ich własnych zadań. Powinny nimi gospodarować oszczędnie i racjonalnie. Wyjątkowo mogą z nich także korzystać inne jednostki. Jednak tylko wtedy, gdy nie ogranicza to wykonywania zadań jednostki i nie powoduje powstania dodatkowych kosztów po jej stronie. Dlatego m.in. jeśli ruchomości nie są wykorzystywane – należy to stwierdzić i podjąć odpowiednie kroki.

Wadliwe i przestarzałe

W przypadku państwowych jednostek budżetowych sposób postępowania z ruchomościami określa szczegółowo rozporządzenie Rady Ministrów z 21 maja 2010 r. w sprawie sposobu i trybu gospodarowania składnikami rzeczowymi majątku ruchomego, w który wyposażone są jednostki budżetowe.

Zgodnie z jego zapisami stan ruchomości z punktu widzenia technicznej jakości i przydatności do dalszego użytkowania powinien być na bieżąco analizowany. Jeśli okaże, się, że rzeczy nie są wykorzystywane lub nie nadają się do dalszego użytku, mają wady lub uszkodzenia zagrażające bezpieczeństwu, nie nadają się do użytku lub są technicznie przestarzałe kierownik jednostki powinien powołać specjalną komisję

Komisja powinna zdecydować, czy jednak ruchomości jeszcze się na coś przydadzą, a jeśli nie – ocenić, czy jest to sprzęt zużyty, czy zbędny. Przedstawia też propozycje ich zagospodarowania. Ostateczną decyzję podejmuje tu jednak kierownik jednostki.

Co można zrobić z takimi zbędnymi lub zużytymi składnikami?

Wydaje się, że możliwości jest wiele: sprzedaż, oddanie w najem lub dzierżawę, nieodpłatne przekazanie, darowizna i wreszcie – likwidacja. Jednak każda z tych możliwości obwarowana jest wieloma warunkami.

Sprzedaż ruchomości o wartości wyższej niż 6 tys. euro możliwa jest w drodze przetargu, publicznego zaproszenia do rokowań a w przypadku ruchomości wartych więcej niż 300 euro – także na aukcji. Przepisy dotyczące sprzedaży stosuje się odpowiednio do najmu i dzierżawy.

Aukcja czy przetarg

Sprzedaż ma na celu tylko uzyskanie najlepszej ceny. Nie ma tu innych kryteriów.

Podczas przetargu cena wywoławcza musi odpowiadać tzw. „wartości jednostkowej składnika rzeczowego majątku ruchomego", czyli wartości ustalonej przez kierownika jednostki z należytą starannością. Powinien on brać pod uwagę m.in. przeciętne ceny, popyt, stan i zużycie rzeczy. W trybie przetargu nie można sprzedać rzeczy za cenę niższą niż właśnie określona w ten sposób cena wywoławcza. Chyba, że podczas pierwszego przetargu nie uda się sprzedać rzeczy i zostanie ogłoszony drugi. Wówczas cena wywoławcza może zostać obniżona nawet o połowę.

Przetarg musi być też ogłoszony (m.in. w BIP i lokalu jednostki) - co najmniej 14 dni przed terminem składania ofert. Przepisy rozporządzenia określają też szczegółowo, co powinno znaleźć się w takim ogłoszeniu ( m.in. miejsce i termin, w którym można obejrzeć rzeczy, ich rodzaj, typ oraz ilość a także wysokość wadium).

Jedna oferta wystarczy, by przeprowadzić przetarg. Wygrywa ten, który zaoferował najwięcej. Jeśli kilka osób zaproponowało taką samą, najwyższą cenę– przeprowadza się dla nich aukcję.

Aukcja możliwa jest więc m.in., gdy przetarg zakończy się remisem lub gdy ruchomości są warte więcej niż 300 euro. Dopuszczeni do niej mogą być tylko ci, którzy wpłacili wadium. Przystąpienie jednego licytanta jest wystarczające do przeprowadzenia akcji. Postąpienie nie może wynosić mniej niż jeden procent ceny wywoławczej i więcej niż wysokość wadium.

Czy zawsze konieczne są tak skomplikowane procedury? Dla tych najtańszych rzeczy nie. Jeśli ruchomość jest warta mniej niż 300 euro i jest oczywiste, że nie uzyska się ceny wyższej – może być sprzedawana bez aukcji i przetargu. Jeśli jednak zgłoszą się, co najmniej dwie osoby – trzeba będzie przeprowadzić dla nich aukcję. Może się ona w takim przypadku odbyć także w formie elektronicznej.

Jest jeszcze jeden tryb sprzedaży rzeczy zbędnych lub zużytych - publiczne zaproszenie do rokowań. Może on być jednak stosowany tylko wyjątkowo, dla sprzętu specjalistycznego wykorzystywanego do czynności operacyjno – rozpoznawczych przez uprawnione podmioty. Jednostka, która posiada takie rzeczy może sama odezwać się do podmiotów, które jej zdaniem byłyby zainteresowane nabyciem takich przedmiotów.

Komu można podarować, a komu przekazać

Ruchomości mogą być także przedmiotem darowizny. Jeśli jednak wartość zbędnej lub zużytej rzeczy przekracza 6 tys. euro – najpierw trzeba próbować ją sprzedać. Obdarowanego nie można wybrać dowolnie. Państwowe jednostki budżetowe mogą dokonać darowizny ruchomości tylko na rzecz podmiotów wskazanych w rozporządzeniu. Mogą to być m.in. przedszkola, szkoły, placówki oświatowo-wychowawcze ( i inne niebędące państwowymi jednostkami budżetowymi wchodzące w skład systemu oświaty w rozumieniu art. 2 ustawy o systemie oświaty). Takiej darowizny można też dokonać m.in. na rzecz fundacji i organizacji pożytku publicznego, które prowadzą działalność charytatywną, opiekuńczą, kulturalną, leczniczą, oświatową, naukową, badawczo-rozwojową, wychowawczą, sportową lub turystyczną. Jeśli rzecz jest zabytkiem – daruje się ją państwowym lub samorządowym instytucjom kultury.

Pomiędzy samymi państwowymi jednostkami budżetowymi można z kolei dokonywać tzw. nieodpłatnego przekazania. Można to zrobić także na rzecz jednostki samorządu terytorialnego lub instytucji gospodarki budżetowej ( w tym ostatnim przypadku - za pośrednictwem jej organu założycielskiego). Niepłatne przekazanie może być dokonywane na czas oznaczony, nieoznaczony lub bez zastrzeżenia obowiązku zwrotu. Podstawą tej czynności jest protokół zdawczo – odbiorczy. Konieczny jest wniosek tego podmiotu, którzy chce mienie otrzymać.

Jeśli nie ma innego sposoby na pozbycie się rzeczy – można je zlikwidować. Jednak w pierwszej kolejności trzeba, chociaż spróbować sprzedaż je na surowce wtórne. Dopiero, jeśli się to nie udało lub jest w konkretnym przypadku bezzasadne – możliwe jest zniszczenie.

Przedmioty specjalistyczne, które były wykorzystywane do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych – mogą być zniszczone niezależnie od tego, czy były podejmowane próby ich sprzedaży, nieodpłatnego przekazania, darowizny lub sprzedaży na surowce wtórne.

Po zniszczeniu musi pozostać protokół zawierający m.in. datę i przyczynę zniszczenia. Samego zniszczenia przedmiotów dokonuje komisja – składająca się, co najmniej z trzech osób, pracowników jednostki. Jeśli są to odpady i wymają unieszkodliwienia konieczne jest skorzystanie z usług odpowiednich przedsiębiorców.

Gminy mogą więcej

W przypadku mienia komunalnego nie ma analogicznych przepisów powszechnie obowiązującego prawa odnoszących się do mienia ruchomego jak w przypadku mienia Skarbu Państwa, którym gospodarują państwowe jednostki budżetowe. Nie zwalnia to jednak jednostek samorządowych z dbałości o zachowanie odpowiednich procedur. Powinny gospodarować mieniem pamiętając m.in. o regulacjach zawartych w ustawie o finansach publicznych.

Właściwą praktyką jest przygotowanie odpowiednich procedur przez same jednostki samorządowe. Przy pracy nad nimi pomocne może być właśnie posiłkowanie się rozporządzeniem Rady Ministrów dotyczącym sposobu i tryby gospodarowania składnikami rzeczowymi majątku ruchomego. Mogą być stosowane opisane w nich tryby – m.in. przetarg czy aukcja.

podstawa prawna: Rozporządzenie Rady Ministrów z 21 maja 2010 r. w sprawie sposobu i trybu gospodarowania składnikami rzeczowymi majątku ruchomego, w który wyposażone są jednostki budżetowe (DzU z 2010 r., nr 114, poz. 761)

Katarzyna Borowska, radca prawny

Kiedy ruchomości są zbędne

- gdy nie są i nie będą mogły być wykorzystane w realizacji zadań związanych z działalnością jednostki lub

- nie nadają się do współpracy ze sprzętem używanym w jednostce, a ich przystosowanie byłoby technicznie lub ekonomicznie nieuzasadnione, lub

- nie nadają się do dalszego użytku, a ich naprawa byłaby nieopłacalna;

podstawa § 2 pkt 2 rozporządzenia RM z 21 maja 2010 r.

Kiedy ruchomości są zużyte

- gdy posiadają wady lub uszkodzenia, których naprawa byłaby nieopłacalna

- zagrażają bezpieczeństwu użytkowników lub najbliższego otoczenia

- całkowicie utraciły wartość użytkową

- są technicznie przestarzałe, a ich naprawa lub remont byłyby ekonomicznie nieuzasadnione;

podstawa § 2 pkt 3 rozporządzenia RM z 21 maja 2010 r.