Postępowanie środowiskowe - jak organ zawiadamia strony

Posiadanie wiedzy o postępowaniu dotyczącym wydania decyzji środowiskowej dla określonego przedsięwzięcia odgrywa niebagatelną rolę dla realizacji uprawnień przyznanych przepisami prawa. A to dlatego, że doręczenie korespondencji wbrew oczekiwaniom strony może nie nastąpić drogą tradycyjną, nawet jeżeli podmiot zajmuje aktywną postawę w sprawie.

Co mówią przepisy

Stosownie bowiem do art. 49 ustawy z 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.), strony mogą być zawiadamiane o decyzjach oraz innych czynnościach organu administracji publicznej przez obwieszczenie lub w inny zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości sposób publicznego ogłaszania, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. Regulacją, która to przewiduje, jest art. 74 ust. 3 ustawy z 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Zgodnie z nim, w przypadku gdy liczba stron postępowania przekroczy 20 osób, zastosowanie znajdzie wspomniany art. 49 k.p.a. Co istotne, obecnie dotyczy to nie tylko procedur o wydanie decyzji środowiskowych, ale również uchylenia lub zmiany, stwierdzenia nieważności czy też wygaśnięcia przedmiotowego rozstrzygnięcia, a ponadto wznowienia postępowania w sprawie tej decyzji.

Wspomniane rozwiązanie zostało wprowadzone ustawą z 9 października 2015 roku, zmieniającą art. 74 ust. 3 ustawy z 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Zmiany te weszły jednak w życie dopiero z dniem 1 stycznia 2017 roku. Jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy nowelizującej, celem tej regulacji było podkreślenie, że w trybach nadzwyczajnych również stosuje się art. 49 k.p.a., wprowadzający opisany sposób zawiadomienia stron, ponieważ kwestia ta budziła wątpliwości interpretacyjne.

Doręczenie w trybie art. 49 k.p.a. (patrz ramka) bez wątpienia stanowi ułatwienie dla organu, który zostaje zwolniony z konieczności przesyłania korespondencji do stron, co w praktyce generuje liczne, niejednokrotnie czasochłonne czynności dodatkowe wraz z koniecznością gromadzenia zwrotek, potwierdzających doręczenie. Rozwiązanie to wymaga jednak większej aktywności stron, które powinny śledzić pojawiające się obwieszczenia, czy też znać zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości sposób publicznego ogłaszania, aby pozyskać wiedzę o postępowaniu (nie tylko prowadzonym w trybie zwykłym, ale obecnie także o postępowaniach nadzwyczajnych). Negatywne konsekwencje w tym zakresie poniesie bowiem strona, która realnie nie będzie mogła skorzystać z przysługujących jej uprawnień.

Istotna liczba stron

Skorzystanie z opisanego trybu doręczeń jest uzależnione od liczby stron postępowania, która powinna przekraczać 20 osób. Jedną z pierwszych czynności organu w danej sprawie powinno być zatem określenie, ilu i jakim podmiotom przysługuje ten status (zob.: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 18 stycznia 2013 roku, sygn. akt: II SA/Łd 886/12), co w postępowaniach środowiskowych dokonywane jest głównie w oparciu o informacje i dokumenty przedłożone przez inwestora.

Wskazany sposób zawiadomienia dotyczy wszystkich stron postępowania, a zatem nawet tych, które aktywnie w nim uczestniczą, a także ich pełnomocników. Organ nie ma zatem obowiązku do informowania ich o podjętych czynnościach w inny sposób np. poprzez skierowanie indywidualnej korespondencji pisemnej (zob.: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 8 maja 2014 roku, sygn. akt: II SA/Sz 1525/13). W praktyce zdarza się jednak, że inwestor (wnioskodawca) otrzymuje dodatkowe powiadomienie drogą tradycyjną, obok informacji przekazanych w trybie art. 49 k.p.a., co nie jest uznawane za zachwianie równości stron tego postępowania.

Fikcja doręczenia

Stosownie do art. 49 k.p.a., w opisanych w nim przypadkach doręczenie lub zawiadomienie uważa się za skutecznie dokonane po upływie 14 dni od dnia publicznego ogłoszenia. Po upływie tego terminu należy zatem przyjąć, iż nastąpił skutek powiadomienia strony, który może być jednocześnie początkiem dla obliczania terminów do podjęcia przez ten podmiot danej czynności w sprawie, w tym wniesienia środków zaskarżenia.

Ponadto, jeżeli zawiadomienie w tym trybie miało miejsce na różne sposoby (np. poprzez umieszczenie obwieszczenia na stronie internetowej urzędu i tablicy informacyjnej w danej miejscowości), a odbyło się w nieco innych datach, do obliczenia terminu 14 dni przyjmuje się datę ogłoszenia dokonanego najpóźniej (zob. wyroki: Naczelnego Sadu Administracyjnego z 5 kwietnia 2011 roku, sygn. akt: II OSK 235/11; Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 14 maja 2014 roku, sygn. akt: II SA/Bd 78/14; Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 16 grudnia 2014 roku, sygn. akt: II SA/Rz 472/14).

Przykład:

Obwieszczenie o wydaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia zostało umieszczone na stronie internetowej urzędu w dniu 28 lutego 2017 roku oraz na tablicy ogłoszeń w dniu 1 marca 2017 roku, z uwagi na to, iż liczba stron tego postępowania przekracza 20 osób. Doręczenie wspomnianego rozstrzygnięcia stronom należy uznać za skuteczne z upływem 14 dni od dnia zawiadomienia w tym trybie, przy czym przyjmuje się późniejszą z podanych powyżej dat, tj. 1 marca 2015 roku (czternasty dzień przypada zatem na 15 marca 2017 roku).

Strona niezadowolona z tego rozstrzygnięcia może wnieść odwołanie w terminie do 29 marca 2017 roku (włącznie).

Dokumentowanie zawiadomień

Organ prowadzący postępowanie powinien skrupulatnie dokumentować w aktach sprawy fakt dokonanych zawiadomień w trybie art. 49 k.p.a., z podaniem daty kiedy obwieszczenie było dokonane i do kiedy oraz danych osoby odpowiedzialnej, co pozwoli ocenić, czy obowiązek ten został zrealizowany prawidłowo, a w konsekwencji – czy nie zostały uszczuplone uprawnienia stron postępowania. Umożliwi to nie tylko skontrolowanie jego prawidłowości, ale jednocześnie będzie służyło potwierdzeniu, że organ w tym zakresie zapewnił stronom czynny udział w toczącym się postępowaniu.

Informacja nie zastąpi powiadomienia

Dokonywanie doręczeń w opisanym trybie jest wielokrotnie mylone z obowiązkami informacyjnymi względem społeczeństwa. Należy jednak pamiętać, iż wymóg zapewnienia udziału stronom i kierowania do nich zawiadomień w sprawie nie jest tożsame z podaniem informacji do publicznej wiadomości społeczeństwu (zob.: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 15 stycznia 2016 roku, sygn. akt: II OSK 1191/14). Nie można jednak wykluczyć, że poinformowanie stron będzie źródłem wiedzy o postępowaniu dla innych (poza stronami) podmiotów, w tym także – społeczeństwa (tak: Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 6 maja 2014 roku, sygn. akt: II OSK 2615/12).

podstawa prawna: Ustawa z 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 353 ze zm.)

podstawa prawna: ustawa z 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 23 ze zm.)

Zasady doręczeń

Doręczenie w trybie art. 49 k.p.a. odbywa się poprzez:

1. obwieszczenie lub

2. w inny, zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości sposób publicznego ogłaszania np. wywieszenie:

- na tablicy ogłoszeń w danym urzędzie;

- w miejscu publicznym, a nawet na słupie;

- w miejscu realizacji inwestycji;

przy czym w orzecznictwie wskazuje się, iż mowa jest tu o miejscowości, w której mieszkają lub mają swoją siedzibę strony postępowania, bowiem to one mają być adresatem danego zawiadomienia, a nie miejscowość będąca siedzibą organu wydającego akt administracyjny (zob.: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 22 stycznia 2009 roku, sygn. akt: II SA/Bk 563/08).

Komentarz

Katarzyna Marczuk-Pieńkowska, adwokat w Kancelarii Szymańczyk Roman Deresz Karpiński Adwokaci sp. p.