- Właściciel domu jednorodzinnego nie mieszka w nim (dom jest zamknięty i pusty). Czy zwalnia to właściciela z obowiązku zapewnienia uprzątania błota i śniegu z chodnika przylegającego do tej nieruchomości?
Nie. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej u.c.p.) do obowiązków właściciela nieruchomości należy m.in. zapewnienie uprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż tej nieruchomości, przy czym za taki chodnik uznaje się wydzieloną część drogi publicznej służącą dla ruchu pieszego położoną bezpośrednio przy granicy nieruchomości. Właściciel nie musi uprzątać chodnika, na którym dopuszczono płatny postój lub parkowanie pojazdów samochodowych. Za niewykonywanie tego obowiązku grozi grzywna (art. 10 ust. 2 u.c.p.).
W myśl art. 2 ust. 1 pkt 4 u.c.p. ilekroć w tej ustawie jest mowa o właścicielach nieruchomości rozumie się przez to także współwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością. Jeżeli obowiązki wskazane w u.c.p. (w tym zapewnienia uprzątnięcia chodnika) mogą jednocześnie dotyczyć kilku podmiotów, obowiązany do ich wykonania jest podmiot lub podmioty faktycznie władające nieruchomością. W takim przypadku można, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, wskazać podmiot obowiązany do wykonania obowiązków wynikających z tej ustawy (art. 2 ust. 2a u.c.p.).
Jak wyjaśniono w uchwale Sądu Najwyższego z 22 czerwca 2017 r. (sygn. III CZP 22/17, LEX nr 2308313), obowiązek zapewnienia uprzątnięcia chodnika przyległego do nieruchomości spoczywa na właścicielu nieruchomości – bez względu na to, czy korzysta ze swego prawa (nawet gdy opuścił nieruchomość i się nią nie interesuje) – jeżeli nikt inny nie włada faktycznie nieruchomością. Natomiast w sytuacji, gdy nieruchomość znajduje się w faktycznym władaniu innej osoby, tytuł prawny w postaci prawa własności nie wystarcza do obciążenia właściciela obowiązkiem sprzątania chodnika (np. w razie najmu całej nieruchomości, obowiązek ten ciąży na najemcy).
W wyroku SN z 26 lipca 2017 r. (sygn. III CSK 356/16, LEX nr 2352148) podkreślono jednak, że w warunkach odwilży w zimie, w nocy, w czasie opadu atmosferycznego nie sposób oczekiwać od właściciela nieruchomości przylegającej do chodnika, aby w sposób nieprzerwany zapewniał uprzątanie błota, śniegu i lodu. Przepisy u.c.p. nie określają częstotliwości wykonywania tych czynności. Właściciel nieruchomości dochowuje zatem należytej staranności, jeśli te czynności są rzeczywiście wykonywane w periodyczny sposób, choćby ich efekt nie był trwały. W uchwale SN z 24 listopada 2017 r. (sygn. III CZP 38/17, LEX nr 2405320) stwierdzono, że gmina ponosi odpowiedzialność za szkodę wynikającą z nieuprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości w razie nienależytego sprawowania nadzoru nad wykonaniem przez właściciela tego obowiązku.
