Budownictwo: jak odzyskać składki odprowadzone do niemieckiej kasy socjalnej

Polskie spółki budowlane mają szansę odzyskać składki odprowadzone do niemieckiej kasy socjalnej w branży budowlanej, tzw. Soka-Bau. To skutek wrześniowej uchwały niemieckiego Federalnego Sądu Pracy.

Publikacja: 24.11.2016 06:00

Budownictwo: jak odzyskać składki odprowadzone do niemieckiej kasy socjalnej

Foto: Fotorzepa, Robert Wójcik

W czasach wielkich inwestycji na niemieckim rynku budowlanym wiele polskich przedsiębiorców świadczy usługi na budowach w Niemczech. W tym czasie podlegają oni co do zasady prawu niemieckiemu. Wiąże się to także z wnoszeniem opłat składek socjalnych.

Niemiecki system socjalny w branży budowlanej opiera się na kasie socjalnej Soka-Bau. Celem powstania tej kasy jest zabezpieczenie wynagrodzenia urlopowego dla pracowników budowlanych, neutralizując specyficzne dla tej branży problemy, jakimi są krótkie okresy zatrudnienia oraz regularne przestoje spowodowane złymi warunkami pogodowymi. Świadczenia urlopowe dla pracowników w branży budowlanej co do zasady obejmuje kasa Soka-Bau. Moc prawną niemieckiego systemu Soka-Bau potwierdził 2 czerwca 2016 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka.

Podstawa wpłat

Podstawę prawną do naliczania i odprowadzania składek do kasy Soka-Bau jest powszechne obowiązywanie zbiorowych układów pracy o kasach socjalnych w gospodarce budowlanej (niem. Allgemeinverbindlicherklärung des Tarifvertrags). Powszechne zobowiązanie obejmuje również pozostałych pracodawców niezwiązanych co do zasady z indywidualnymi układami pracy pomiędzy stowarzyszeniami pracodawców i przedstawicielami pracowników, a świadczącymi usługi w branży budowlanej. Do nich zaliczają się zazwyczaj polscy przedsiębiorcy, którzy czasowo świadczą usługi budowlane w Niemczech. Kasa Soka-Bau ma prawo sprawdzić działalność oraz obliczyć składki nawet za 4 lata wstecz.

Zakres usług

Składki do Soka-Bau muszą opłacać przedsiębiorcy, którzy świadczą wyłącznie usługi budowlane, jak i firmy, które świadczą je jedynie w części. Są to np. elektrycy, którzy dla instalacji elektrycznych muszą rozkuć mur. W takim przypadku usługi o charakterze budowlanym muszą przekroczyć połowę czasu pracy w skali rocznej. Jeżeli ponad połowa czasu jest poświęcona na prace budowlane w rozumieniu ustawy, istnieje obowiązek odprowadzania składek do kasy Soka-Bau.

Składki do kasy Soka-Bau na świadczenia urlopowe odprowadza pracodawca. Stawki te są obliczane na podstawie zarobku brutto. Obowiązują przy tym wyłącznie niemieckie stawki płacy w branży budowlanej. Dla zagranicznych przedsiębiorców z branży budowlanej delegujących pracowników do Niemiec składki te oblicza się według następującej marży >patrz tabelka.

Niemieckie firmy budowlane opłacają dodatkowo naukę zawodową oraz dodatkowe świadczenia emerytalne swoich pracowników. W tym stawki dla niemieckich firm są nieco wyższe. W 2016 r. wynoszą one 20,40 proc. w landach zachodnich oraz 17,20 proc. w landach wschodnich.

Zbiorowy układ nie dla wszystkich

Dla polskich przedsiębiorców z branży budowlanej, zatrudniających lub delegujących pracowników do Niemiec, istotne znaczenie może mieć uchwała niemieckiego Federalnego Sądu Pracy (nim. Bundesarbeitsgericht) z 21 września 2016 r., podjęta w sprawach 10 ABR 33/15 oraz 10 ABR 48/15. Sąd orzekający uznał nieważność powszechnego obowiązywania zbiorowych układów pracy o kasach socjalnych w gospodarce budowlanej z 15 maja 2008 r., 25 czerwca 2010 r.i 17 marca 2014 r., które stanowiły podstawę do naliczania składek do kasy Soka-Bau w tych latach.

Skutki orzeczenia

Uznanie przez sąd, że oświadczenie o powszechnym obowiązywaniu układów zbiorowych pracy o kasach socjalnych w gospodarce budowlanej jest nieważne, stanowi co do zasady upadek podstawy ich stosowania wobec przedsiębiorców związanych z obowiązującymi powszechnymi układami zbiorowymi pracy o kasach socjalnych. Do tej grupy zaliczają się przede wszystkim zagraniczni przedsiębiorcy budowlani, którzy usługi budowlane w Niemczech świadczą sporadycznie.

Brak podstawy prawnej do uiszczania składek stanowi podstawę do uznania, że składki opłacane przez przedsiębiorców niezwiązanych pierwotnie układami z lat 2008, 2010 i 2014 uiszczane były niesłusznie. Stwierdzenie nieważności podstawy regulowania składek może prowadzić do powstania roszczeń o ich zwrot.

W odniesieniu do żądania zwrotu opłaconych składek, możliwe jest ich przekazanie na świadczenia dodatkowe oraz opłatę administracyjną, która mieści się w składce. W przypadku polskich przedsiębiorców w grę wchodzi również zwrot całej odprowadzonej składki urlopowej do Soka-Bau, jeśli nie były pobierane żadne świadczenia urlopowe. Zazwyczaj są to zagraniczne firmy, które przez krótki czas wykonują prace budowlane w Niemczech i w tym okresie delegowani pracownicy nie korzystają z urlopu. W 2014 r. opłata ta wynosiła 15,30 proc.

Zdaniem autora

Marius Sieja, doktor nauk prawnych, adwokat w Niemieckiej kancelarii prawno-podatkowej w Nadrenii, Północna Westfalia

Orzeczenie sądu ma istotne skutki dla roszczeń pracodawców z branży budowlanej o zwrot składek wpłaconych do kasy Soka-Bau przed 6 lipca 2015 r. Wpływ decyzji sądu na obecnie odprowadzane składki do Soka-Bau pozostaje bez znaczenia, gdyż podstawą ich naliczania jest inny zbiorowy układ pracy, który dotychczas nie został objęty wyrokiem sądu. Równocześnie powinno zostać polecone uiszczanie wpłat bieżących składek do Soka-Bau jedynie pod zastrzeżeniem, że zbiorowy układ pracy z 6 lipca 2015 r. jest zgodny z prawem.

Decyzja sądu pozostaje bez wpływu na sytuację przedsiębiorców, którzy podlegają pod indywidualne zbiorowe układy pracy. Zwykle jednak takie układy nie mają znaczenia dla polskich firm budowlanych delegujących pracowników do Niemiec.

W czasach wielkich inwestycji na niemieckim rynku budowlanym wiele polskich przedsiębiorców świadczy usługi na budowach w Niemczech. W tym czasie podlegają oni co do zasady prawu niemieckiemu. Wiąże się to także z wnoszeniem opłat składek socjalnych.

Niemiecki system socjalny w branży budowlanej opiera się na kasie socjalnej Soka-Bau. Celem powstania tej kasy jest zabezpieczenie wynagrodzenia urlopowego dla pracowników budowlanych, neutralizując specyficzne dla tej branży problemy, jakimi są krótkie okresy zatrudnienia oraz regularne przestoje spowodowane złymi warunkami pogodowymi. Świadczenia urlopowe dla pracowników w branży budowlanej co do zasady obejmuje kasa Soka-Bau. Moc prawną niemieckiego systemu Soka-Bau potwierdził 2 czerwca 2016 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka.

Pozostało 86% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP