Wprowadzone modyfikacje wynikają z ustawy z 6 lipca 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo o aktach stanu cywilnego (dalej nowelizacja). Polegają one m.in. na dodaniu administracyjnego trybu unieważniania aktów stanu cywilnego oraz błędnie sporządzonych wzmianek dodatkowych, przyznaniu pracownikom urzędu stanu cywilnego (dalej u.s.c.) uprawnień do przenoszenia do rejestru stanu cywilnego aktów sporządzonych w księgach papierowych, a także określeniu nowego terminu (1 września 2021 r.) do przeniesienia do rejestru aktów sporządzonych od 1 marca do 31 sierpnia 2015 r. lub do których dołączono w tym czasie wzmianki dodatkowe, czy przypiski, a których nie przeniesiono w wyznaczonym wcześniej terminie, czyli do 31 grudnia 2015 r.
Większość przepisów nowelizacji weszła w życie 27 sierpnia, ale w przypadku niektórych z nich nastąpi to dopiero 1 października (art. 4 nowelizacji).
Unieważnienie aktu lub wzmianki
Akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód stwierdzonych w nich zdarzeń (art. 3 p.a.s.c.). Przykładowo osoba ubiegająca się o rentę rodzinną, powołująca się na istnienie ważnego małżeństwa w chwili śmierci musi wykazać to stosownym aktem stanu cywilnego, gdyż sąd nie jest uprawniony do ustalenia tej okoliczności jako koniecznej przesłanki rozstrzygnięcia innymi dowodami (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 14 kwietnia 2016 r., sygn. III AUa 1219/15).
W art. 39 p.a.s.c. przewidziano unieważnienie aktu stanu cywilnego lub dołączonej do niego wzmianki dodatkowej przez sąd w postępowaniu nieprocesowym, na wniosek osoby zainteresowanej, prokuratora lub kierownika u.s.c. Takie unieważnienie następuje w sytuacji, gdy dany akt (lub wzmianka) stwierdzają zdarzenie niezgodne ze stanem faktycznym lub stwierdzono uchybienia, które zmniejszają jego moc dowodową.
Od 1 października zostanie dodany art. 39a p.a.s.c. dopuszczający unieważnienie aktu stanu cywilnego przez kierownika u.s.c. Będzie to dotyczyło aktu lub aktów stwierdzających to samo zdarzenie, a błędnie zarejestrowanych z przyczyn technicznych lub w wyniku niewłaściwego zastosowania funkcjonalności rejestru stanu cywilnego. W takim przypadku unieważnienie zostanie dokonane z urzędu, w formie czynności materialno-technicznej, przez kierownika u.s.c., który dokonał błędnej rejestracji, a do każdego z unieważnionych aktów zostanie dołączona wzmianka dodatkowa o jego unieważnieniu. Czynności niezbędne do unieważnienia aktu lub aktów kierownik u.s.c. będzie miał obowiązek podjąć niezwłocznie po stwierdzeniu błędnej rejestracji. Postępowanie o unieważnienie aktu lub aktów będzie wszczynane z urzędu lub na wniosek osoby, której akt dotyczy, osoby mającej w tym interes prawny lub prokuratora.