O prawie do wniesienia ponaglenia trzeba pouczyć stronę

- Organ prowadzący postępowanie nie może załatwić sprawy w terminie, w związku z czym musi wyznaczyć nowy termin jej rozstrzygnięcia. Czy, zawiadamiając o tym stronę, musi pouczyć ją o środkach przysługujących w przypadku przewlekłości?

Obowiązek pouczenia dotyczy tylko prawa do wniesienia ponaglenia. Czynności jakie trzeba podjąć w razie niezałatwienia sprawy w terminie i związane z tym uprawnienia strony określono w art. 36-37 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.). Od 1 czerwca 2017 r. regulacje te zmieniono ustawą z 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (dalej nowelizacja). W art. 16 nowelizacji zastrzeżono jednak, że do postępowań administracyjnych wszczętych i niezakończonych przed 1 czerwca 2017 r. ostateczną decyzją lub postanowieniem stosuje się przepisy k.p.a. w dotychczasowym brzmieniu. Jedyny wyjątek dotyczy dodanych nowelizacją przepisów o mediacji (art. 96a-96n k.p.a.), które mają zastosowanie także do postępowań wszczętych przed tą datą.

Zgodnie z art. 35 k.p.a. zasadą jest, że sprawy należy załatwiać bez zbędnej zwłoki. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. W myśl art. 36 k.p.a. – zarówno przed, jak i po nowelizacji - organ powinien zawiadomić strony o każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. Wprowadzono jednak zmianę dotyczącą obowiązków informacyjnych organu.

Przed nowelizacją, art. 37 k.p.a. przewidywał, że na niezałatwienie sprawy w terminie stronie służy zażalenie do organu wyższego stopnia, a jeżeli nie ma takiego organu - wezwanie do usunięcia naruszenia prawa. Nowelizacją zmieniono te rozwiązania, wprowadzając nowy środek - ponaglenie. Zgodnie z nowymi przepisami strona ma prawo do wniesienia ponaglenia, jeżeli:

- nie załatwiono sprawy w terminie określonym w art. 35 k.p.a. lub przepisach szczególnych ani w terminie wskazanym zgodnie z art. 36 § 1 k.p.a. (bezczynność) bądź

- postępowanie jest prowadzone dłużej niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy (przewlekłość).

Ponaglenie musi zawierać uzasadnienie. Wnosi się je:

- do organu wyższego stopnia – za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie albo

- do organu prowadzącego postępowanie – jeżeli nie ma organu wyższego stopnia.

W uzupełnionym art. 36 § 1 k.p.a. zaznaczono, że w razie niezałatwienia sprawy w terminie, wyznaczając nowy termin załatwienia sprawy, trzeba pouczyć stronę o prawie wniesienia ponaglenia. Jest to nowy wymóg. Poprzednio – w odniesieniu do zażalenia albo wezwania do usunięcia naruszenia prawa – organ nie miał takiego obowiązku.

W sytuacji, gdy ponaglenie będzie kierowane do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie, organ prowadzący postępowanie przekaże ponaglenie organowi wyższego stopnia bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie 7 dni. Ponaglenie zostanie przekazane wraz z niezbędnymi odpisami akt sprawy. Przekazując ponaglenie, organ musi ustosunkować się do niego.