Sprzeciw za skargę
Zmiany dotyczą także postępowania odwoławczego, w tym możliwości zrzeczenia się prawa do wniesienia odwołania. Nową instytucją jest sprzeciw od decyzji kasatoryjnej. Może on zmienić obecną sytuację, w której druga instancja, np. samorządowe kolegium odwoławcze, wojewoda czy minister, uchyla pierwszoinstancyjną decyzję, przekazując sprawę do ponownego rozpoznania przez pierwszą instancję, co znacznie przedłuża postępowanie. Do tej pory można było jedynie wnieść skargę na tę decyzję. Obecnie zastąpi ją sprzeciw kierowany przeciwko uchyleniu decyzji i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania. W postępowaniu ze sprzeciwu sąd będzie oceniał jedynie, czy w danej sprawie istniały przesłanki uchylenia decyzji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez organ pierwszej instancji. Ma to przeciwdziałać przewlekłości.
Nowela kodeksu postępowania administracyjnego wprowadza również szczególny tryb – postępowanie uproszczone w określonych kategoriach spraw. Jego zasadniczym celem jest skrócenie czasu postępowania. Maksymalny termin na załatwienie sprawy w postępowaniu uproszczonym wynosi 30 dni. Jest ono zastrzeżone dla spraw nieskomplikowanych.
Szczególnego podkreślenia wymagają uregulowania dotyczące administracyjnych kar pieniężnych. W polskim prawie stanowią one często dotkliwą sankcję. Jednocześnie nie ma reguł ogólnych określających zasady ich nakładania i wymierzania. Automatyzm i nieuwzględnianie okoliczności danej sprawy, co widać było chociażby w obowiązujących poprzednio przepisach o wycince drzew, nie sprzyjały sprawiedliwemu, w odczuciu społecznym, działaniu administracji. Obecnie postępowanie w sprawach nakładania kar administracyjnych doczekało się szczegółowego uregulowania.
Maciej Kiełbowski ocenia, że większość zmian idzie w dobrym kierunku.
Opinia dla "Rz"
prof. Hubert Izdebski, SWPS Uniwersytet Humanistyczno-Społeczny
Nowelizacja kodeksu postępowania administracyjnego jest ważna, bo wprowadza lub zapowiada wiele pozytywnych rozwiązań. Na podkreślenie zasługuje rozwinięcie ogólnych zasad postępowania administracyjnego o rozstrzyganie wątpliwości na korzyść strony, nieodstępowanie od utrwalonej praktyki rozstrzygania podobnych spraw czy zadeklarowanie zasady proporcjonalności. Istotnym elementem są przepisy o stosowaniu tzw. milczącej zgody. Ważne są przepisy o pieniężnych karach administracyjnych, postępowaniach uproszczonych i o instytucji mediacji w postępowaniu administracyjnym. Problemem może się jednak okazać ich stosowanie w praktyce. Nie wiadomo na razie, czy np. przepisy o milczącej zgodzie, wymagające odpowiednich przepisów szczególnych, będą dotyczyły prawa budowlanego – tam taka zgoda już istnieje według odrębnych uregulowań. Czekamy też na inne przepisy szczególne, np. dotyczące postępowania uproszczonego, które powinny być wprowadzone przy nowelizacji różnych ustaw. Tak naprawdę przydałby się jednak całkiem nowy kodeks, a właściwie nowe zasady postępowania administracyjnego, obejmujące także obecną materię ordynacji podatkowej – jedynie z przepisami szczególnymi, dotyczącymi postępowania w sprawach podatkowych. Obecnie bowiem pozycja podatnika wobec administracji skarbowej jest gorsza niż pozycja obywatela wobec innych organów administracji unormowana w k.p.a.
