- Organ odwoławczy, zwracając sprawę do I instancji, wskazał jakie okoliczności muszą być wzięte pod uwagę przy ponownym badaniu sprawy. Czy w ten sposób narzucono organowi I instancji określony sposób załatwienia sprawy?

Nie. Zgodnie z art. 138 § 2 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji, gdy ta decyzja została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie (por. jednak także art. 138 § 2b k.p.a.). Przekazując sprawę, organ odwoławczy powinien wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy. W orzecznictwie podkreśla się, że zalecenia dotyczące okoliczności, jakie trzeba wziąć pod uwagę przy ponownym badaniu sprawy, wiążą organ I instancji tylko co do obowiązku wyjaśnienia tych okoliczności. Natomiast sposób przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego co do istnienia tych okoliczności i ocena zgromadzonych w tym celu dowodów należy do wyłącznej kompetencji organu I instancji (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 17 czerwca 2008 r., sygn. II SA/Lu 204/08, LEX nr 509845). O treści merytorycznego rozstrzygnięcia powinien decydować organ I instancji, przed którym postępowanie toczy się „od początku" (wyrok WSA w Warszawie z 19 października 2007 r., sygn. VII SA/Wa 867/07, LEX nr 440227). Zgodnie z wyrokiem WSA w Rzeszowie z 20 lutego 2018 r. (sygn. II SA/Rz 745/16, LEX nr 2448587), w sytuacji, gdy organ odwoławczy w uzasadnieniu decyzji przekazującej sprawę do ponownego rozpatrzenia podał, jakie konkretnie okoliczności należy wziąć pod rozwagę przy ponownym badaniu sprawy, zobowiązuje to organ I instancji do wypowiedzenia się w tym zakresie.

Należy jednak zwrócić uwagę, że w dodanym od 1 czerwca 2017 r. art. 138 § 2a k.p.a. przewidziano, że w sytuacji, gdy organ I instancji dokonał w zaskarżonej decyzji błędnej wykładni przepisów prawa, które mogą znaleźć zastosowanie w sprawie, to w decyzji o przekazaniu sprawy do I instancji organ odwoławczy określa także wytyczne w zakresie wykładni tych przepisów. W uzasadnieniu ustawy z 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2017 r. poz. 935), która dodano w art. 138 k.p.a. § 2a, wyjaśniono, że decyzja o przekazaniu sprawy do I instancji jest wydawana w razie istotnych braków w zakresie ustalenia stanu faktycznego sprawy. Jednak w sytuacji, gdy organ I instancji dokonał w decyzji błędnej wykładni przepisów prawa, które – zdaniem organu II instancji – mogą znaleźć zastosowanie w sprawie, zasadne jest ograniczenie ryzyka ponowienia tych błędów. Wiąże się z tym wymóg zawarcia w decyzji o przekazaniu sprawy do I instancji stosownych wytycznych dotyczących wykładni przepisów, które organ I instancji powinien wziąć pod uwagę. Taki obowiązek nie istnieje w przypadku, gdy interpretowane przepisy nie mają jednak zastosowania w danej sprawie bądź gdy nastąpiła zmiana stanu prawnego.

—Anna Puszkarska, radca prawny

podstawa prawna: art. 138 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 1257 ze zm.)