Warto wspomnieć o charakterze prawnym samorządowego zakładu budżetowego, który został określony w art. 14-17 ustawy o finansach publicznych (ufp). Z istoty tych regulacji wynika m.in., że taka jednostka nie posiada osobowości prawnej. W uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 października 2015 r. (sygn. akt I FPS 4/15) wskazano: samorządowy zakład budżetowy nie ma osobowości prawnej i działa w imieniu jednostki samorządu terytorialnego, która go utworzyła, jako jej wyodrębniona jednostka organizacyjna, która realizuje zadania własne tej jednostki. Zatem, z powyższego wynika, że o ile rada miejska upoważniła burmistrza do przekazania uprawnień kierownikom jednostek organizacyjnych w zakresie WPF, o tyle ten burmistrz jest uprawniony do przekazania tych uprawnień dalej, czyli m.in. kierownikowi samorządowego zakładu budżetowego.
Inaczej należy ocenić – w kontekście omawianego przepisu – możliwość udzielenia ww. upoważnień dla kierownika samorządowej instytucji kultury. Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o działalności kulturalnej, instytucje kultury uzyskują osobowość prawną i mogą rozpocząć działalność z chwilą wpisu do rejestru prowadzonego przez organizatora. Ponadto, jak wynika z art. 27 ust. 1-3 ww. ustawy, instytucja kultury gospodaruje samodzielnie przydzieloną i nabytą częścią mienia oraz prowadzi samodzielną gospodarkę w ramach posiadanych środków, kierując się zasadami efektywności ich wykorzystania.
Instytucja kultury może zbywać środki trwałe. Przy ich zbywaniu stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące przedsiębiorstw państwowych. Podstawą gospodarki finansowej instytucji kultury jest plan finansowy ustalony przez dyrektora, z zachowaniem wysokości dotacji organizatora. Z kolei jak wskazano w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29 lutego 2012 r. (sygn. akt II OSK 45/12): instytucja kultury, jako osoba prawna jest całkowicie odrębnym w stosunku do gminy podmiotem prawa, z własnym majątkiem, środkami trwałymi, przychodami oraz kosztami, samodzielnie gospodarującym w ramach posiadanych środków (art. 27 ust. 1 i art. 28 ust. 1 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej). Z powyższego wynika więc, że w przeciwieństwie do samorządowego zakładu budżetowego, instytucja kultury posiada samodzielność prawną, bowiem ma osobowość prawną. To ma zaś konsekwencje na płaszczyźnie art. 228 ustawy o finansach publicznych.
Jak z kolei wynika z pisma RIO w Gdańsku z 19 marca 2014 r. (dostępne http://www.bip.gdansk.rio.gov.pl): (...) do samorządowych instytucji kultury jako jednostek odrębnych od ich organizatorów (jednostek samorządu terytorialnego), uprawnionych do samodzielnego zaciągania zobowiązań, nie należy stosować regulacji, o których mowa w art. 228 i 258 ufp, gdyż takie działanie ingeruje w samodzielność finansową instytucji kultury, a tym samym narusza cytowane przepisy ustawy o działalności kulturalnej. Zatem, burmistrz nie może przekazać w trybie art. 228 ust. 2 ww. ustawy, upoważnienia kierownikowi instytucji kultury do zaciągania wspomnianych zobowiązań. ?
—Marcin Nagórek, radca prawny
podstawa prawna: Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1870 ze zm.)
