Dwa odrębne tryby różnicują dostęp do akt sprawy - wyrok NSA

Wydanie przez organ odpisów lub kopii nieuwierzytelnionych z akt postępowania administracyjnego nigdy nie może być uzależnione od ważnego interesu strony – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

Publikacja: 22.05.2018 07:00

Dwa odrębne tryby różnicują dostęp do akt sprawy - wyrok NSA

Foto: Fotolia.com

Ważny interes należy udowodnić jedynie wówczas, gdy żąda się uwierzytelnienia odpisów lub kopii akt sprawy lub wydania z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w tezach do wyroku z 15 marca 2018 r. (sygn. II OSK 2290/17). Tezy zawierają interpretację art. 73 § 1 oraz art. 73 § 2 kodeksu postępowania administracyjnego (k.p.a.).

Sprawę rozpoczął w 2016 r. wniosek mieszkanki Wybrzeża do powiatowego inspektora nadzoru budowlanego (PINB) w Gdańsku o udostępnienie akt postępowania, dotyczącego robót budowlanych na działce w dzielnicy Mały Kack w Gdyni, oraz o sporządzenie kserokopii tych akt. Zdaniem wnioskodawczyni, właścicielki sąsiedniej działki, wskutek tych robót, na jej posesję spływają wody opadowe.

Zestaw luźnych kartek

PINB odmówił sporządzenia kserokopii. Stwierdził, że nie ma takiego obowiązku, a wniosek nie zawierał uzasadnienia. Petentka zapoznała się zresztą ze zgromadzonym materiałem dowodowym i wykonała fotokopie z niektórych kart akt.

W zażaleniu na to postanowienie, wnioskodawczymi wyjaśniła, że kopie akt są jej niezbędne dla profesjonalnego pełnomocnika, którego chce zatrudnić. Pomorski wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego (WINB) potwierdził jednak stanowisko PINB, że art. 73 § 1 k.p.a. nie nakłada na organ administracyjny obowiązku wykonywania, nawet odpłatnie, kserokopii dokumentów akt sprawy i dostarczania ich stronie. Utrwalanie wiadomości, zawartych w aktach administracyjnych w postaci notatek lub odpisów, należy do strony, bez względu na środki techniczne, użyte w tym celu. Nie może też ona domagać się w sposób wiążący udostępnienia jej akt sprawy poprzez sporządzenie kserokopii dokumentów lub w innej wskazanej formie. To organ decyduje, w jakiej formie ma możliwość wywiązania się z obowiązku udostępnienia stronie akt sprawy.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku wnioskodawczyni stwierdziła, że złożyła wniosek o sporządzenie kserokopii całości akt, ponieważ nie ma możliwości zrobienia jej osobiście w urzędzie. Na wniosek o wgląd do akt, otrzymała luźno włożone kartki do papierowej okładki. Nie były ponumerowane i zszyte, okładka nie zawierała metryczki, ani spisu treści. Jej zdaniem, PINB, który dysponuje kserokopiarkami, powinien jej wydać kserokopię całości akt sprawy.

Brak podstaw do odmowy

Wojewódzki Sąd Administracyjny uwzględnił skargę i uchylił oba postanowienia. Z art. 73 § 1 k.p.a. wynika, że strona ma prawo wglądu w akta sprawy, sporządzania z nich notatek, kserokopii lub odpisów. Kodeks postępowania administracyjnego nie stwarza tu żadnych ograniczeń. Nie ma więc podstaw do odmowy sporządzenia kserokopii tych pism – orzekł WSA. Strona ma także prawo żądać uwierzytelnionych odpisów, o ile jest to uzasadnione jej ważnym interesem. Rozstrzyga o tym art. 73 § 2 k.p.a. Taki interesem może być również zamiar powołania pełnomocnika.

Pomorski WINB zaskarżył orzeczenie sądu I instancji do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zakwestionował pogląd, że obowiązkiem organu jest wykonanie i wydanie stronie na jej żądanie kserokopii akt sprawy. Art. 73 § 1 k.p.a przewiduje prawo dostępu do akt w siedzibie organu, tj. ich przeglądania i sporządzanie z nich notatek i kopii. Nie nakłada na organ obowiązku wykonywania kserokopii, nawet odpłatnie. Zasadnie więc odmówiono ich wydania, zwłaszcza, że wnioskodawczyni nie legitymowała się ważnym interesem, uprawniającym do wydania jej uwierzytelnionych odpisów z akt.

NSA zwrócił uwagę, że zamieszanie powstało wskutek nierozgraniczenia dwóch odrębnych trybów, które różnicują dostęp do akt sprawy postępowania administracyjnego: art. 73 § 1 k.p.a. art. 73 § 2 k.p.a. Zgodnie z art.73 § 1 k.p.a., strona ma prawo wglądu w akta sprawy, sporządzania z nich notatek, kopii lub odpisów, i może się posłużyć dostępnymi środkami technicznymi, a organ jest zobowiązany to umożliwić, np. przez skorzystanie na jej koszt z kserokopiarek czy skanerów, znajdujących się w urzędzie.

Natomiast w myśl art. 73 § 2 k.p.a., strona może żądać uwierzytelnienia odpisów lub kopii z akt sprawy lub wydania jej z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów, o ile jest to uzasadnione jej ważnym interesem. W konsekwencji wydanie przez organ odpisów lub kopii nieuwierzytelnionych nigdy nie może być uzależnione od ważnego interesu strony – orzekł NSA.

Tymczasem w tej sprawie ani organy pierwszej i drugiej instancji, ani WSA, nie ustaliły, o jakie właściwie uprawnienia chodzi petentce: czy o kserokopie, czy o uwierzytelnione odpisy. W efekcie wyrok WSA, uchylający obie decyzje administracyjne jako wymagające ponownego zajęcia się sprawą, NSA uznał za prawidłowe i oddalił skargę kasacyjną pomorskiego WINB.

sygnatura akt: II OSK 2290/17

Zawody prawnicze
Korneluk uchyla polecenie Święczkowskiego ws. owoców zatrutego drzewa
Zdrowie
Mec. Daniłowicz: Zły stan zdrowia myśliwych nie jest przyczyną wypadków na polowaniach
Nieruchomości
Odszkodowanie dla Agnes Trawny za ziemię na Mazurach. Będzie apelacja
Sądy i trybunały
Wymiana prezesów sądów na Śląsku i w Zagłębiu. Nie wszędzie Bodnar dostał zgodę
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego