Czy pobieranie emerytury zawsze pozbawia prawa do świadczenia?
- W wyniku reorganizacji urzędu urzędnik państwowy został zwolniony (jego stanowisko zostało zlikwidowane). W związku z tym, że przychodząc do pracy w urzędzie pobierał on już emeryturę wojskową zwalniający go urząd odmówił wypłaty mu świadczenia pieniężnego na podstawie art. 131 ustawy o pracownikach urzędów państwowych. Czy miał rację?
Nie. Wprawdzie świadczenie to nie przysługuje urzędnikowi państwowemu, który nabył prawo do emerytury, jednak jak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 5 lutego 1998 r. (I PKN 516/97, OSNAPiUS 1999 nr 2, poz. 47) cytowany w pytaniu przepis nie uzależnia prawa do tego świadczenia od złego stanu materialnego urzędnika ani od braku jakichkolwiek dochodów lub osiągania niskich dochodów. Zasadą jest, że świadczenie należy się zwolnionemu urzędnikowi, który nie pracuje i nie prowadzi działalności gospodarczej. Wskazuje na to zwrot „świadczenie... przysługuje". Wyjątkiem jest pozbawienie prawa do świadczenia urzędnika, który nabył prawo do emerytury.
Wyjątek powinien być jednak interpretowany ściśle. „Nabył prawo", to nie to samo, co „ma ustalone prawo", czy też „pobiera emeryturę". Nie można też zwrotu „nabył" rozumieć, jako „kiedykolwiek nabył". Nabycie prawa do emerytury w rozumieniu art. 131 ust. 1 zdanie drugie ustawy o pracownikach urzędów państwowych (uopup) należy rozumieć, zatem jako nabycie w związku czasowym ze zwolnieniem z pracy. Wniosek taki wypływa z wykładni systemowej i wykładni historycznej.
SN zwrócił też uwagę, że sformułowania art. 131 ust. 1 w związku z art. 13 ust. 1 pkt 2 uopup są analogiczne do użytych w art. 27 ust. tej ustawy. Oba te przepisy regulują przywileje związane z utratą zatrudnienia przez urzędnika na skutek likwidacji lub reorganizacji urzędu. Przywileje te polegają na otrzymywaniu świadczenia w wysokości wynagrodzenia za pracę, albo na wcześniejszym przejściu na emeryturę. Przejście na emeryturę powoduje powstanie prawa do odprawy. Gdyby nie norma zawarta w zdaniu drugim art. 131 ust. 1 uopup urzędnik otrzymywałby i odprawę i świadczenie pieniężne. Wprowadzenie tej normy wykluczyło po prostu taki zbieg świadczeń.
Ponadto, zdaniem SN emerytura ani renta nie są odliczane od świadczenia pieniężnego w przeciwieństwie do zasiłku wychowawczego, chorobowego i macierzyńskiego, które są świadczeniami „zastępującymi" wynagrodzenie za pracę (art. 131 ust. 2 uopup ). Wskazuje to na brak podstaw do wyłączenia prawa do świadczenia wobec urzędnika, który pobierał emeryturę lub rentę pracując w urzędzie i pobiera ją nadal po zwolnieniu.
